Narsap Sermiata tiffariartupallannera Saqqummersinneqarfia 30.07.2025
Nuummi Nuup Kangerlua ukiup affarinngisaaluunniit qaangiummat iluliarasaarujussuarnera tamatta eqqaamalluarparput. Taamanikkut Narsap Sermia imaanut nakkaasartoq pissutaavoq. Taamani isigisaq tupaallannarlunilu alutornarluinnaraluaqaluni umiatsiaaqqanut, umiarsuarnullumi kangerlummi tulattarfimmilu ajornartorsiortitseqaaq. Issittup nunaata allanngoriartorneranut pisoq kalerrisaarisutut ilimasaarutaasoq, Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmi ilisimatusartuunerit John Mortensen aammalu Lorenz Meire oqariartuuteqarput.
Maannalu aasap kissaruttornerani Narsap Sermia pillugu nutaarsiassaqaqqippoq –ernumaammernartumik. Silap Pissusianik Ilisimatusarfik Pinngortitaleriffimmiittoq nunani tamalaani ilisimatuussutsikkut allaaserisamik saqqummerseqqammerpoq nunani tamalaani tutsuvigineqarluartumi imarpissuit pillugit allaaserinnittarfimmi ”Journal of Geophysical Research: Oceans” .
Allaaserisami ukiuni kingullerni 20ni Narsap Sermiani allannguutaasimasut sukumiisumik sammineqarput sermillu uukkartarfiata piffissap ilaani tiffartarneranut patsisaasut nassuiaatigineqarput.
Aalaakkaasuarsimasoq maanna tiffaraluttuinnavilersoq
Narsap Sermiata nakkaaffiata 2003ip tungaanut aalaakkaalluinnartuunini ilisarnaatigisimavaa, taamatullu inissisimasimalluni nunarsuatta kingullermik sermeqarfinnguleraluarneraniit tassa 1500-kunniilli. Ukiulli qulikkaat marluinnaat ingerlanerini, tassa 2003miit 2023ip tungaanut 6,7 kilometerinik tiffariarujussuarsimavoq. Sermip nakkaasarnera 35-52%’inik – tassa piffissami tassani nunatta sermersuata nalinginnaasumik ilanngartortarnerata – marloriaataa qaangerlugu sermimik aniatitsisalersimavoq.
Tiffariartornera aalaakkaasumik pisarsimanngilaq, piffissallu pingasut iluini annertuumik pisarsimalluni: 2004-2005, 2010-2012 aammalu 2019-2021. Ilisimatusartullu tiffariartortarneranut patsisaasut pingasut suuneri paasisimavaat: aallarniisitsisoq, kaanngartiterluni nakkaaneq (sukkasuumik imminik sakkortuninngortitsisartoq) taavalu aalaakkaanngortitsisarneq.
Imaq kissartoq aalajangiisuulluinnartuusoq
Tiffariartorneranut sermip aakkiartornera pissutaalluni erngup sermip naqqaniilersup annertusiartornera uukkaalersitsisarpoq, tassa sermip aanneranit imaluunniit tatsit imaartartut imaarnerinit peqquteqartaramik. Imaq kissartoq piusariaqartarpoq sermip ilanngartertarnerata alaatsinaanneqartup sukkatsikkaluttuinnarneranut. Aalaakkaasumillu inissisimaleqqittarpoq sermeq immap naqqani aalaakkaasumiileraangat imaluunniit immami nillernerusumiileraangat.
Ukiuni qulikkaani kangerluk iluliarasaarnerulertussaassaaq
Uuma allaaserinerani 2023imut naleqqiullugu Narsap Sermia suli 2 kilometerinik tiffasinneruleqqissimavoq. Narsap Sermiata uukkartarfia ikkannersamiilernissaminut kilometeri ataasiinnaq amigaatigilerpaa 64 meteri missaanni itissusilimmiilernissaminut. Ikkannersalli iluaniippoq 600 meterinik itissusilik 30 kilometerinik takissusilik! Ilisimatusartuuneq John Mortensen nassuiaavoq.
Sikup ataani immap ilusaa sukumiisumik ilisimanngikkaluarlutigu taamaattoq Narsap Sermiata uukkartarfia taamak ititigisumiilissaguni sunnguamik allannguuteqartillugu annertuumik tiffariartupiloorsinnaanissaa pisinnaassaavoq.
-Taamaasilluni sermimik aniatitsinera sukkanerulerlunilu annertunerulersinnaasussaavoq. Tiffariartupiloorneralu ukiuni 2010-2012imisulli alaatsinaanneqartutulli pissappat (ukiumut kilometerit 1,2 missaanniittassapput), Taava ukiut 24it missaannik sivisussuseqartumik Narsap Sermia tiffariartussaaq nunap qaani isuliffeqalernissami tungaanut. Ukiunilu taakkuani Nuup Kangerlua ukioq kaajallallugu tupinnaannartumik annertuumik ukioq kaajallallugu iluliarasaartuartartussaassaq, John Mortensen nassuiaavoq
Narsap Sermia assersuutaalluarpoq immap kissassusaata sermit imaani uukkartartut qanoq annertutigisumik sunnerneqarsinnaanerinut.
-Allannguutillu tamakkua kangerlutta qanoq iluliarasaartiginissaannut, uumassuseqarnerup ataqatigiinnerinut inuiaqatigiinnullu avatangiisiusunut qanoq sunniuteqartigisinnaanerinut takussutissiisuupput. Ilisimatusarnerullu nutaalianut pingaaruteqartunik paasisaqartippaatigut allannguutinullu takkuttussanut aallartereersunullumi qanoq sillimmartaassanersugut paasitereerpaatigut, ilisimatusartuuneq Lorenz Meire nassuiaavoq.
Silap Pissusianut Ilisimatusarfiup ukiuni arlalinni imaani paasissutissanik katersiuarnerata inernerivai taamatut paasisaqarnerit ”ukiuni arlalikkaani kangerlummi immap misissuiffigineqarluni suliaqarfigineqarneranit” pisumik tamakkua paasineqartut. Ilisimatuussutsikkut allaaserisaq tamakkiisoq linkikkut ugguuna aaneqarsinnaavoq (https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/2024JC022161).
Sukumiinerusumik paasisaqarniaraanni attavissaapput:
Ilisimatusartuuneq John Mortensen Silap Pissusianik Ilisimatusarfik oqarasuaat 361200 Email: jomo@natur.gl Ilisimatusartuuneq Lorenz Meire Silap Pissusianik Ilisimatusarfik oqarasuaat 361200 Email: lome@natur.gl
Assiliisoq: Christian Klindt Sølbeck