Umiarsuit arferillu aportarnerat Saqqummersinneqarfia 21.10.2024
Ilisimatusartartut nunani tamalaaneersut Heriot-Watt University’mi Edinburghmiittunik aqutsisoqarlutik misissuiffigisimavaat ukiunit 20init sivisunerusunit periuserineqartartut nalilersuiffigineqartarneri, taamaalillutillu siumoortumik umiarsuit arfernik apugaqarsinnaanerat siumoortumik paasineqarsinnaanngortillugu. Misissuinerlu taanna ilisimatuussutsikkut allaaserinnittarfimmi Journal of Applied Ecology-mi saqqummersinneqaqqammerpoq.
Umiarsuit arferillu aporaangamik arferit annerit aporneqakkajunnerupput apuinerillu nalunaarutigineqartartut kisitsinik piviusunik aallaaveqarpasinngillat, arferimmi umiarsuillu akoraangamik malugineqakkajunneq ajormat. Arlalitsigut arferit ajoqusinngikkunik toqusarput, umiatsualli aamma ajoqusigaasinnaasarput. Niuerutigisartakkallu nunarsuatsinni amerligaluttuinnarlutillu annertunerugaluttuinnartillugit umiarsuit pajuttut amerligaluttuinnartussaassapput. Sumiiffiillu arfernik aporfiusinnaasut sumiiffiisa nalunaarsorneqarnissaat pisariaqaraluttuinnassammat periutsit tutsuviginartut pisariaqartinnneqarluinnarput.
Ilisimatusartut naatsorsueriaatsit/matematikki atorlugu periuserineqartartut arfineq-pingasuusut assersuusiorfigaat – ilaatigut Pinngortitaleriffimmiit nalunaarsukkat pigineqartut atorlugit suliarineqarsinnaanngormata. Ilisimatusartut erseqqissaatigaat, siornatigut periusit assigiipajaartutut nalilerneqartarsimagaluartut, maannali ersersinneqarpoq, taamaattariaqanngilluinnartoq. Periuserineqartuni aporfiusinnaasut sumiinneri assigiikkaluartut, tunngaviusumik oqaatigineqarsinnaasut assigiinngissuteqarput: Periuserineqartut ilaasa toqqartugaat assigiipput, allat assigiinngitsuni inissisimallutillu angissusaat assigiinngiiaartuusut. Assigiinngissutaallu nunarsuarmi tamani umiarsuit angalasut aqunnissaannut pingaaruteqarluinnartuupput, aporfiusartut sumiinnerinut toqqaanissamut taakkua pingaaruteqarluinnartuugamik.
Ukiorpapilussuarni arfanniarnerit aningaasarsiutigineqarsimanerisa arferit annerit nungungajalluinnarsimagaluarannik kinguneqarsimagaluariarluni, ilaat qujanartumik amerliartoqqilersutut isikkoqarput. Umiarsuarmilli assertuinerit ukiorparujussuarni arfeqanngilluinnartumi pisimariarlutik, aatsaat paasiartuaalerparput umiarsuit inunnik pilersinneqarsimasut arfernut qanoq sunniuteqartarnersut. Arferillu ilaasa uumaannarnissaannut umiarsuit arfernik apuisoqartarnerat, aporfiulersimavoq. Taamaattumik nalunaarsuinerit, periutsillu qanoq ittup atorneqarnissaanik toqqaaneq apornissamut periarfissaqarluartunik toqqaanissamut pingaaruteqartuupput, kingornalu pisortanit umiarsuaatilinnillu aalajangiiffissat toqqarneqarnissaat pingaaruteqarluinnassallutik. Suliniummilu nassaarineqartut innersuussutaasullu atorlugit qularuteqannginnerulluni aporsiffiusinnaasut sumiiinneri tikkuarneqarsinnaanngornerulersinneqartussaassapput.
Ilisimatusarneq ukiuni sisamani ingerlanneqartuuvoq EU Horizon 2020-program’imillu aningaasaliiffigineqarluni. Allaaserisaq tamakkerlugu uani atuarneqarsinnaavoq Journal of Applied Ecology. Ilisimatusartut nassuiaallutik videoliaat, atortussat assillu uani takusinnaavatit.
