Nunatsinni appaqassuseq suli ajornerusumik inisseqqasoq paasineqarpoq Saqqummersinneqarfia 21.12.2015
Appat Nunatsinniittut allaneersullu maaniittartut Pinngortitaleriffiup kingullermik timmissat pillugit 2013-imi siunnersuineranit paasissutissiissutigineqartumit suli ajornerusumik inisseqqanerat paasineqarpoq. Tamanna appat pillugit ilisimatuussutsikkut misissuinerit kingulliit paasinarsisippaat. Nunatsinniinnaq appat ikiliartortorujussuunngillat aamma Nunatta kangiatungaaniittuni nunani appaqassuseq ikiliartorfiupiloorpoq. Matumani minnerunngitsumik Islandimi Svalbardimilu appat pineqarlutik, taakkuuppummi Nunatta kitaata sioraani ukiuunerani pisarineqartartunit amerlanerpaajusartut. Akerlianili misissuinerit nutaat takutippaat appat, pingaartumik piaqqisartut eqqarsaatigalugit, Canadami ukiisartut ajunngitsumik ingerlasut.
Atlantikorsuup avannaatungaani sumiiffinni assigiinngitsuni appanik sumiissutsinik paasissutissarsiviusinnaasunik nalunaaqutsersuinernit misissuinerit nutaat paasinarsisippaat appat Nunatta kitaata sioraani ukiisartut Nunatsinni, Islandimi, Svalbardimi Canadamilu appat ineqarfiineersuusartut. Appanit Nunatta kitaata imartaani ukiisartunit pisaasartut amerlanerpaartaat Islandimeersuusarput Svalbardimeersuusarlutillu.
Nunatsinni, Islandimi Svalbardimilu appat ineqarfiini appaarukkiartortoqarnera ilaatigut ukiuunerani Nunatta imartaani piniagaasarnerinik tunngaveqartinneqarpoq, ilisimatusartartullu aamma isumaqarput silap pissusiata allanngoriartornera aamma peqqutaaqataasimassasoq. Tassami ukiuni kingulliunerusuni Atlantikorsuup avannaata imartaata pissusaa allannguuteqarsimavoq, qulananngitsumillu imaani uumassuseqarnerup ataqatigiinnerata aamma sunnerneqarsimanissaa ilimagineqarluni, tamatumalu sumiiffimmi pineqartumi tamarmi appaqassutsimut sunniuteqarsimanissaa naatsorsuutigineqarluni. Paasissutissat katersorneqartut nutaajunerpaat tunngavigalugit ilisimatusartartunit oqaatigineqarsinnaalerumaartussaavoq ikiliartornerannut piniagaanerisa qanoq annertutigisumik sunniisarnera aammalu peqqutit allat suut qanoq annertutigisumik sunniinerat. Maannamut misissuinerugallartut ersersikannerpaat Nunatta kitaani ukiuunerani piniagaasarnerat peqassutsimut sakkortuumik sunniutipiluttartoq, naak piniagaanerat 2001-imiillu apparsarneqarujussuarneqareeraluartoq; illuatungaani akitsinni Canadami piniagaanerat piujuartitsiniarnermik tunngaveqarnerusumik ingerlanneqarluni.
Appat ineqarfiat Innaq ikiliartorfiupiloorpoq
Maanna tamatsinnit ilisimaneqalereernikuuvoq Nunatsinni appat ineqarfippassuini appaqassuseq najummassimanartumik inisseqqammat. Timmissat pillugit biologit 2013-imi kingullermik siunnersuineranni erserpoq Nunatsinni appat ineqarfiini amiakkuusuni 19-ini 13-it ikiliartorfiummata, allaallu ineqarfik ataaseq ukiuni aggersuni qanittuni appaarunnissaminut ulorianartorsiorluinnarluni. Appat ineqarfiat Innaq Ilulissat eqqaanni ippoq, ukiunilu 1980-imiit 2012-llu akornanni peqassutsimigut 72 %-imik ikileriarfiusimalluni. Ilisimatusartartut naliliipput aqutsinikkut erngertumik iliuuseqartoqapallanngippat appaqarfik Innaq annaanneqarnavianngitsoq. Tamanna ilisimatuussutsikkut allaaserisami qanittukkut allaaserinnittarfimmi ”Bird Conservation International”-imi saqqummersinneqartumi uppernarsarneqarpoq.
Appat ineqarfimmi Innamiittut atugarissaartutut nalilerneqaraluarput. Piaraat perorluartaraluarput, nerisassaaleqinngillat aammalu kiisortunit akornusersorneqarpalaanngitsutut nalilerneqarlutik. Misissuinerit inerniliipput piniagaanerat – minnerunngitsumillu unioqqutitsilluni pisaqartarnerit – ineqarfimmi Innami ikiliartortoqarneranut peqqutaalluinnartoq. Aammali piniagaanerat kisimi pisuunngitsoq erseqqissaatigineqarpoq. Imaani pissutsit allannguuteqarnerat aammalu imaani uumassuseqarnerup allannguuteqarsimasinnaaneraata sunniutigisinnaasai nalilersuinerni eqqarsaatigineqarput.
Timmissat pillugit nalunaarutip sukaterneqarnera sunniuteqarujussuanngilaq
Pinngortitaleriffimmeersut ukiuni arlaqalersuni arlaleriarlutik erseqqissaatigisarsimavaat timmissat pillugit nalunaarutip 2001-imeersup appaqassutsimik siuariartitsiniartussap iluaqutaangaarsimannginnera. Tassami Nunatsinni appat ineqarfii tamangajalluinnarmik – Qaanaap eqqaaniittullu minillugit – ukiuni misissuiffiusuni malunnaatilissuarmik kinguariarfiusimammata. Taamaattumik timmissat pillugit 2013-imiit siunnersuineq ima nipeqartoq suli atuuppoq: Nunatsinni appat piffissami sivisujartumi eqqisitinneqarluinnartariaqaraluarput, tamannali salliutinneqarsinnaanngippat innersuussutigineqarpoq piniagaanerisa qaammataannanngorlugu sivikillisinneqarnissaat, pisalerluni 15. novemberimiit 15. decemberimut.
Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoqarfimmeersut timmissat pillugit nalunaarummik 2009-meersumik iluarsartuusseqqinniarnertik tusarniaassutigeqqammerpaat. Siunnersuut akuerineqassappat Nunatsinni appat piaqqisartut piniagaanerat suli sakkortuseriarneqassaaq. Pinngortitaleriffimmeersut tusarniaanermut akissutaat Pinngortitaleriffiup nittartagaani atuarneqarsinnaavoq.
Itinerusumik paasisaqarusunnermi attavigisassat:
Seniorforsker Flemming Ravn Merkel oqarsuaat +45 3078 3173 imal. email: flme@natur.gl
Ilisimatusartoq Aili Lage Labansen oqarasuaat 361200 imal. email: aila@natur.gl
