Kitaani ikiliartuutaanngitsumik qipoqqarniarneq Saqqummersinneqarfia 16.07.2010
Arfanniarnermut Ataatsimiititaliarsuarmi (IWC) ukioq manna Marokko-mi junimi ukiumoortumik ataatsimiinnermi ukiorpassuit kissaatigisareerlugu kiisami qipoqqarnik 9-nik pisassinneqarpoq. Pisassiissut biologit Arfanniarnermut Ataatsimiititaliarsuaq, arfanniarnermik nunarsuarmi tamarmi aqutsiviusoq aqqutigalugu Pinngortitaleriffimmiit Namminersorlutik Oqartussani aqutsiveqarfimmut siunnersuutigisimasaannut naapertuuppoq. Siunnersuineq ukiuni kingullerni pingasuni Kalaallit Nunaanni killilimmik qipoqqarsinnaaneq akuersorneqarsimavoq, ukioq mannalu ukiumoortumik ataatsimiinnermi kiisami Kalaallit Nunaat uppernarsaatissalimmik ikiliartuutaanngitsumik piniakkamik tassannga ikuaquteqarnissamut periarfissinneqarpoq.
Qipoqqaat amerliartortuassapput
Ukiuni kingullerni 20-ni Pinngortitaleriffik kisitsisarneratigut takuneqarsinnaavoq killilimmik qipoqqartarneq ikiliartuutaanavianngitsoq. Kisitsinerit malillugit takuneqarsinnaavoq qipoqqaat ukiumut 9% missiliorlugu amerleriartartut, aammalu Kitaani 2007-imi 3000 missiliorlugit qipoqqaqartoq. Kisitsinerit inernerisa naloninartoqartarnerat naatsorsuutigigaluaraanniluunniit ukiumut qipoqqarnik 9-raartoqartaraluarpalluunniit qipoqqaat amerliartortuarumaartut qularutissaagunanngilaq.
Specialestuderende Rikke G Hansen timmisartup igalaavatigut anillangasukkut arfernik kisitsisoq Ass: Lars Maltha Rasmussen
Arferit taakkua sumi piarineqartariaqarpat?
Massakkut apeqqutaalersoq tassaavoq qipoqqaat taakkua qulingiluat sumi pisarigaanni pitsaanerussanersoq. Qipoqqaat pissusilersornerata misissorneqarnerani paasinarpoq Kitaani immap annertunersaa qipoqqaat najortaraat, aammalu sukkalaartorsuarmik sineriak sinerlugu aasaanerani nerisassarsiorlutik uteqattaartartut. Arferit arlalinnik uninngaartarfeqarpiut sivisunerusumik najortakkaminnik uninngaartarfimmillu assigiinngitsut akornanni sukkasuumik nuttartarlutik. Qipoqqaat najugannaatik ukiut tamaasa uteqqiaffigigajuppaat neriniarfigalugit. Massdakkorpiaq Pinngortitaleriffimmi misissulerparput Nuup kangerluani qipoqqaat ukiuni siuliini tamaaneereersimasut qassit tamaanga utersimanersut. Maannamut misissuinerugallartut takutippaat arferit 2007-imi tamaani assilineqarsimasut 40%-ii aamma 2008-mi assilineqarsimasut.
Arferit amerlasoorsuunngitsut Nuup kangerlua najortarpaat
Naatsorsuigallarnerit takutippaat qipoqqaat Nuup kangerluanik neriniarfeqartut amerlasoorsuunngitsut. Taamaattumik Kalaallit Nunaata qipoqqaat takornariaqarnikkut iluaqutigerusuppagit isumatusaarnerussasorinarpoq qipoqqaat tamaaniiginnartinnissaat aammalu qipoqqartassat arfernik takornariartarfiunngitsuni pisarineqarnissaat tulluarnerussagunaraluarluni. Pinngortitaleriffik qipoqqartalerneq takornariat arfernik takusassarsiortarnerannut qanoq sunniuteqarumaarnersoq paasissutissanik erseqqissunik peqanngilaq. Ilimagisariaqarporli takornariat arfernik takusassarsiorfigisartagaanni qipoqqarnerniarneq takornariat periarfissaannut sunngiuteqarsinnaasoq.
All: Seniorforsker Lars Witting-ip, Pinngortitaleriffik, Sermitsiami Kronikia/oqaaseqaataa 16 juuli 2010.
Nuup kangerluani arfernik takusassarsiornermi Ass: Tenna Boye
Fakta-boksi:
Kisitsinik ilisimatuutut misissuineq
Pinngortitaleriffiup kisitsisarnerisa pitsaassusiat pisassiissutit aalajangerniarneqarneranni atorneqarsinnaalersinnatik nunarsuarmi ilisimatuut kattuffiinit akuerineqaqqaartussaapput. Arfernut angisuunut tunngatillugu tamanna pisarpoq Arfanniarnermut Ataatsimiititaliarsuarmi, tassani ilisimatuut ataatsimiititaliaanni peqqissaartorujussuarmik isumaliutigineqartarlutik kisitsisit naatsorsuinerillu ilumut eqqortuunersut. Pingaartumik arfeqatigiit amerlanaarlugit nalilerneqarsimannginnersut qularnaarniarneqartarpoq. Ilisimatuut ataatsimiititaliaanni biologit pisaqartoqarsinnaanera akuerigaangassuk taava nunani assigiinngitsuni aqutsiveqarfinni atorfillit pisassat qanoq amerlatigisut politikikkut akuerineqarsinnaanersut isumaqatigiinniutigilersarpaat. Biologit siunnersuisarnerat isummersuutaannaasarpoq.
