Imarpissuit marluit akornanni arfiviit aqqutissiuisuupput Saqqummersinneqarfia 28.09.2011
Ukiut 4000-it matuma siorna arfiviit aasakkut nunatta Alaskallu akornanni akornuteqaratik immakkut ingerlaartarsinnaasimapput. Tamanna Canadap avannaani Sullualuup aasakkut sikoqartannginneranik pissuteqarsimavoq. Issittumi ukiuni kingullerni silap allanngoriartulernerani sikoqarpallaartarnera tikillugu arfiviit Atlantikup Manerassuullu akornanni ingerlaartarsinnaasarsimagunanngillat. Nutaamilli ilisimatusarnerup aamma atuagassiami Biology Lettersimi saqqummersinneqaqqammersumi paasinarsivoq ukiuni kingullerni sikukinnerulernera pissutigalugu arfiviit Sullualukkooqqittalersimasut aammalu arfiviit Alaskap imartaaneersut nunattalu imartaaneersut Canadap qeqqata imartaani naapissinnaasut.
Ukioq 2000-imiilli arfiviit 130-t sinnerlugit amerlassusillit Qeqertarsuup Tununuaniittut Pinngortitaleriffimmi ilisimatusartunit qaammataasanut nassitsissusersorneqartarsimapput aamma ilisimatusartut Alaskami Aalisarnermut Piniarnermullu Naalakkersuisoqarfimmi sulisut (Alaska Department of Fish and Game) Alaskap imartaani arfivinnik 58-inik nalunaaqutsersuinerannut ikiuussimapput. Arfiviit arlallit Sullualummik soqutiginnilersimapput aamma arfiviit marluk aappaa nunatsinneersoq aappaalu Alaskameersoq nalinginnaasumik najortakkaminnut utinnginnerminni sapaatit akunneranni marlussunni Sullualummeeqatigiissimapput.
2010-mi Sullualuk sikoqarpianngilaq taamaattumillu arfiviit akornuteqanngitsumik Sullualumiittarsinnaasimapput. Ukiuni kingullerni 20-ni Issittumi siku annertoorujussuarmik tunuariartorsimavoq aamma inuit Sullualuup eqqaani angalaartartut ikittuinnaasarmata arfiviit amerlanerusut Sullualumiittarsimanissaat aamma nunatta Alaskallu akornanni ingerlaartarsimanissaat ilimanaateqarpoq. Nunatta Canadallu kangiata imartaanni arfiviit amerleriarujussuarnerannut nassuiaataasinnaasoq pitsaanerpaaq tassaavoq, Alaskap imartaanit arfiviit imartanut taakkununngartarnerat, tassami Alaskap imartani arfiviit amerliartortorujussuusimagamik.
Immaqa arfiviit Sullualukkoortarnerat imatorsuaq tupinnartuunngikkaluarpoq kisianni uumassuseqartunut allarpassuarnut aamma Manerassuarmi Atlantikumilu pinngortitami sunniuteqatigiittarnernut tunngatillugu imarpissuit taakku marluiit akornanni toqqaannartumik attaveqatigiilerneq pingaaruteqartorujussuanngorsinnaavoq. Manerassuarmi plantoninik Alantikumiilersimasunik aamma arfiviit ilaqutaannik (gråhval) Manerassuarmi taamaallaat uumasuusunik Atlantikumi takunnittoqartarlersimavoq. Taamaattumik assersuutigalugu Manerassuup saarullii nunatta Kitaani naammattoorneqartalerpata tamakku qanoq pingaaruteqartigilersinnaasut takorloorneqarsinnaavoq.
Biology Letters-imi ilanngutassiamut innersuussut:
http://rsbl.royalsocietypublishing.org/cgi/reprint/rsbl.2011.0731?ijkey=vTOCWSU21GnDV6g&keytype=ref
Titartakkami Sullualuk arfiviillu sisamat sumiissusersineqarnerat aamma sikoqassuseq takutinneqarput. (a) Arfiviit sisamat 2002-mi maajip ulluisa sisamaani Kitaata imartaani nalunaaqutserneqarsimasut sumiissusersineqarnerat aamma 2002-imi septembarip ulluisa 20-ani sikoqassuseq. (b) Arfiviit 2006-imi maajip ulluisa aqqaneq´aappaani Alaskap imartaani nalunaaqutserneqarsimasut sumiissusersineqarnerat aamma arfiviup 2010-mi apriilip ulluisa 15-ani Kitaata imartaani nalunaaqutserneqarsimasup sumiissusersineqarnera aamma 2010-mi septembarip ulluisa 14-ani sikoqassuseq. Immap assingani ilanngunneqartumi 2010-mi arfiviit ataatsimoorfiat takutinneqarpoq. Arfivik Alaskap imartaaneersoq 19. augustip aamma 18. septembarip akornanni Viscount Melville Soundimiippoq uffa arfivik nunatta imartaaneersoq 11. septembarimiit 18. septembarip tungaanut Viscount Melville Soundimiissimasoq. Suliarinnittoq: MP Heide-Jørgensen
