Qilalukkat pillugit siunnersuineq nutaaq 2016-20 Saqqummersinneqarfia 11.11.2015
JCNB-p ataatsimiititaliaata Nuummi ulluni 6.-8. oktober 2015 ataatsimiinnerani biologinit qilalukkat pillugit 2016-imiit 2020-mut siunnersuineq nutaaq tunniunneqarpoq. Siunnersuineq Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoqarfimmi piareersaasiorfigineqareerluni pisassiissutigineqarsinnaasutut siunnersuutit maanna tusarniutigineqarput 2016-imi qilalugartassiissutissanik aalajangersaanissaq sioqqullugu
NAMMCO-p (Atlantikup avannaani Imaani miluumasut pillugit ataatsimiititaliaq) JCNB-llu (Canadamiut kalaallillu qilalukkat pillugit ataatsimoorussamik ataatsimiititaliaat) ilisimatuussutsikkut suleqatigiissitaani ilaasortat siunnersueriaatsimik nutaamik suliaqarsimapput, tamatumani qaammataasat iluaqutsiullugit qilalukkanik malittarinnittarnertigut qilalukkat aasaanerani uninngaartarfiiniit ukiuunerani pisarineqartarfiinut ataqatigiissillugit siunnersuisoqartalermat. Qilalukkat ingerlaariaasiinik aalajangersaanermi paasissutissat pissarsiarineqartartut assigiinngitsut atorneqartut tassaapput qaammataasanut nassitsissutitigoortumik malittarinninneersut, kingornuttagaasigut misissuinerneersut kiisalu sumiiffinni pisaasartut ukiup qanoq ilinera naapertorlugu agguataarsimanerannut tunngassutillit. Paasissutissat atorneqarsimasut amerlasuut nutaajunngillat, kisiannili nutaartaa uaniilluni Nunatta Canadallu akornanni agguaasseriaatsimik nutaamik pilersitsiniarnermi qanoq atorneqarnissaat isumaqatigiissutigineqarsinnaalersimammat. Tamanna pisuussutit pissusissamisoornerusumik iluaqutigineqarnissaannik periarfissiissuteqassaaq.
Siusinnerusukkut siunnersuisarnerit assigalugit innersuussutigineqarpoq pisassiissutigineqartussat ima amerlassusilerneqartariaqaraluartut qilalukkat ukiuni tallimani aggersuni amerliartorsinnaanissaminnik 70 %-imik periarfissaqassallutik.
Qilalukkat qernertat
Qilalugaqatigiit aasaanerani uninngaartarfeqatigiittut assigiinngitsut arfineq pingasuupput, taakkunannga marluk Kalaallit Nunaani uninngaartarfeqarlutik. Aasaanerani uninngaartarfeqatigiittut sumiiffinni assigiinngitsuni aqqanilinni (tallimat Kalaallit Nunaanni) pisarineqartarput, piniarfiusarnerat ukiup ingerlanerani piffissani assigiinngitsuni pisarluni. Sumiiffinnut piniarfiusartunut assigiinngitsunut pineqartunut siunnersuinerit assigiinngitsorujussuupput. Upernavimmut tunngatillugu 2016-2020-mut pisassiissutigineqarsinnaasutut innersuussutigineqartut ukiunut siuliinut sanilliullugu ikileriaateqarput. Tamatumani biologit immikkut erseqqissaateqarfigaat Upernavimmut eqqaanullu qilalukkanik ”pilersuisuusup” aammalu ikinnerusutigut Uummannamut Qeqertarsuullu Tunuanut, tassalu Qimusseriarsuarmi qilalugaqatigiit qilalugartai amerlasoorsuunngimmata taamaattumillu pisaqarfigineqarpallaartarnissaminnut qajannartuullutik. Agguaasseriaaseq atortinneqalersoq nutaaq naapertorlugu Uummannap eqqaani pisassiissutigineqarsinnaasut amerlineqarsinnaanerat periarfissaalerpoq, tassami Uummannap eqqaanilu pisaasartut amerlanerpaartaat Canadami qilalugaqatigeerujussuarnit (qernertat) aasaanerani sivisuumik taakaniittartunit Somerset Islandimeersuusarnerat uppernarsarneqarmat.
Qilalukkat qernertat Tunup imartaaniittartut qilalugaqatigiittut ataatsitut isigineqarput, tassa Tasiilap eqqaaniittartut aammalu Ittoqqortoormiit eqqaaniittartut. Innersuussutigineqarpoq tappavunga pisassiissutaasartut tamarmik ikileriartinneqarnissaat, tassami tappavani ataasiaannarluni 2008-mi kisitsisoqarnikuummat.
Ataani takuneqarsinnaapput pisassiissutigineqarsinnaasutut innersuussutigineqartut kiisalu pisassiissutaasimasut maanna atuuttut:
Takuneqarsinnaasutut Etah, Qaanaap avannaaniittoq, nutaatut aqutsiveqarfittut immikkoortinneqarluni tallimanik qilalukkanik qernertanik pisassiissuteqartoqarsinnaaneranik innersuussuteqarfigineqarpoq.
Qilalukkat qaqortat
Qilalukkanut qaqortanut tunngatillugu pissutsit piuminarnerupput, tassami qilalugaqatigiit ataasituaat Canadap avannaani aasisartut Kalaallit Nunaata kitaanut Qaanaallu eqqaanut pilersuisuummata. Kalaallit Nunaata Kitaani amerlanerpaamik 320-t ukiumut pisassiissutigineqartariaqaraluartut innersuussutigineqarpoq. Siunnersuinermi uani pisassiissutigineqarsinnaasutut innersuussutigineqartut taamaalillutik 2010-2015-imut siunnersuinermut sanilliullugu qulinik amerleriaateqarput. Qaanaap eqqaanullu immikkut siunnersuisoqanngilaq, maluginiarneqarmat taavani pisaasartut ikinnerat aammalu naatsorsuutigineqarmat pisaasartut siunissamissaaq amerleriaateqarnaviannginnerat.
Qilalukkat qaqortat ikitsunnguugaluartut aasaanerani Nunatta imartaaniittartut eqqissisimatinniarlugit sumiiffinni assigiinngitsuni piffissat eqqissisimatitsiviusussat ima siunnersuusiorfigineqarput: Uummannaq: juni – august; Upernavik aamma Qaanaaq: juni – oktober; Qeqertarsuup Tunuaniit Kangaatsiap kujataanut: maj – oktober kiisalu allorniusap 65° Avannamut taassuma kujasinnerusortaani qilalukkanik qaqortanik eqqissisimatitsilluinnarnissaq innersuussutigineqarluni.
Innersuussutit allat
Qilalukkanik qernertanik ilisimatusarnerup annertusarneqarnissaa innersuussutigineqarpoq, ilaatigut Tunup imartaani kisitsinissat aamma Nunatta Canadallu imartaanni qernertanik suli amerlanerusunut qaammataasanut nassitsissutinik ikkussuinissat kissaatigineqarlutik, taamaaliornikkut ingerlaartarfiisa suli itinerusumik paasisaqarfigineqarnissaat aammalu aqqaamasarnerinut tunngassutilinnik paasissutissanik sukumiinerusunik pissarsisoqarnissaa neriuutigineqarmat.
Itinerusumik paasisaqarusunnermi saaffigisassaq:
Ilisimatusartartoq Rikke Guldborg Hansen oqarasuaat +45 3283 3826 imal. +45 4029 5485 imal. email: rikkeguldborg@gmail.com imal. rgh@ghsdk.dk
