Pinngortitaleriffiup nannut pillugit ilisimatusarnermik suliai nersorniarneqarput Saqqummersinneqarfia 07.09.2015
Grønlands Naturinstituttets forsker på isbjørnefronten, seniorforsker dr. philos. Erik W. Born, har fået tildelt den første isbjørne-pris under det 5. møde mellem isbjørnelandene Rusland, Canada, Norge og Grønland i Ilulissat i sidste uge.
Allattoq: PeMi
Nersornaat siullermeerluni tunniunneqartoq nannut pillugit aqutsinermut, ilisimatusarnermut imaluunniit piujuartitsiniarnermut nunagisamut imaluunniit Issittumut tamarmut immikkuullarissumik iluaqutissaasumik tunniussaqarsimasumut tunniunneqartassaaq. Nersorniarneqartussaq atorfimmini ukiorpassuarni sulisima-suussaaq, angisuumik immikkuullarissuseqartumillu Oslomi 1973-imi isumaqatigiissut nannut Issittoq aki-morlugu piujuartinneqarnissaannik siunertaqartumi piumasaqaataasut naapertorlugit tunniussaqarsimas-saaq.
Nersornaatisisussatut pingasut innersuunneqarsimapput, Erik W. Bornillu toqqarneqarnerani tunngaviler-suutit ilagaat ilaatigut makku:
- Oslomi isumaqatigiissutip ataani nannut pillugit ilisimatusartartoq
- Kalaallit Nunaanni Namminersornerullutik Oqartussanut aammalu Namminersorluni Oqartussanut nannut pillugit siunnersorti
- Ilisimatusartartunut inuusunnerusunut nannut pilllugit ilinniartitsisoq aammalu ilisimasaminik ingerla-titseqqiisoq
- Kalaallit Nunaat sinnerlugu nannunut sinniisoq
- Issittumi uumassusillit ataqatigiinnerisa ”inatsisilerituuat”
Ilisimatusartartutsialassuaq
Erik W. Bornip nannut pillugit ilisimatusarnini Norgemi, Canadami Kalaallit Nunatsinnilu ukiuni 38-ni kingul-lerni ingerlappai, ukiullu taakku ingerlanerini ajasoornaannartumik nannut pillugit ilisimasanik amerlasooru-jussuarnik pilersitsisimalluni Pinngortitaleriffiup Namminersorlutillu Oqartussat iluaqutigeqisaannik. Ukiuni suliffigisamini ilisimatuussutsikkut saqqummiussat 225-nit inornerunngitsut saqqummiussimavai, taakku-nannga 160-it sinneqartut ilisimatuussutsikkut allaaserisaviullutik. Tamakku saniatigut allaaserisanik tamanut paasiuminarsakkanik amerlasoorpassuarnik saqqummiussisarsimavoq, quppersakkat, atuakkat tusagassiuu-tinilu tamaginni paasititsiniaanerpassuarnik suliaqartarsimalluni.
Erik W. Born suliassaqarfimmini aamma maligassiuisuuvoq, pingaartumik nannut pillugit ilisimasat uppernar-saasersorneqarnerat eqqarsaatigalugu, ilanngullugit sumiiffimmi nunaqavissut ilisimasaasa allaaseralugit uppernarsaasersorneqarnerinik periusissiornermi. Nannut pillugit nunaqavissunik apersuisarnerit annertuut peqataaffigisarsimavai, soorlu 1991-imiit Tunumi ingerlatsisimapput; kingorna kitaata avannaani assigisaanik ingerlatsillutik. Misissuinernit inernerit tamarmik atuakkanik saqqummersitsinernik kinguneqarput ilinniarfe-qarfinnilumi aamma atorluarneqarpaluttartunik. Nersornaasiinermut atatillugu atuakkap aappaa ”Polar Bears in Northwest Greenland” Erik W. Bornimit, Anna Heilmannimit, Lene Kielsen Holminit Kristin L. Laidremillu allanneqarsimasoq apersuilluni misissuisarnerni periutsitut maligassatut nittarsaanneqarpoq.
Aamma Erik W. Bornip atuagarsuaq ”Kalaallit Nunaat – pinngorfik, pinngorarfik” allaqataaffigalugulu aaqqis-suisooqataaffigaa, taannalu ilinniartitaanernik ingerlatsiveqarfinni amerlasuuni atorluarneqartuuvoq.
Siunnersorti eqqummaarilluartoq
Kalaallit Nunaanni nannut piujuartinneqarnissaat anguniarlugu suliniuteqarneq Erik W. Bornimit toqqaannar-tumik tunniussaqarfiuvoq Namminersornerullutik Oqartussanut siunnersortitut innissisimanermigut, suliniu-teqarnerillu kingunerisaannik nannunniartarnermi pisassiissutit 2006-imi atuutitinneqalerput. Ilisimatusar-tartutut qitiulluinnartumik inissisimavoq Nunatta Canadallu akornanni nanoqatigiit pingasut immikkoortin-niarneqarneranni aammalu taakku immikkoortitaarlutik amerlassusiannik aalajangiussiniarnermi. Tassani Kane Basinimi nanoqatigiit (Qaanaaq Ellesmere Islandillu akornanniittartut) aammalu Baffin Bugtimi 1990-ikkut ingerlanerini kiisalu ukiuni 2011-15 tamaani nanoqatigiit amerlassusiat misissuiffigineqarnerat pineqar-luni. Kiisalu uuliasiorfiutileqatigiiffiit misissuisarnerinut atatillugu avatangiisit sunnerneqarsinnaanerinut tunngatillugu nannut pineqartarnerini Erik W. Born allattuusarpoq. Aamma taanna avammut tuniniaasarne-rit uumasoqatigiinnut sunniuteqarnerlunnginnissaannik qulakkeerinninniarluni ilisimatuussutsikkut naliliisar-nernik aaqqissuussinermi suleqataalluarsimaqaaq.
Kiisalu Erik W. Born nannut pillugit ilisimatuussutsikkut suleqatigiiffimmi, IUCN’p Polar Bear Specialist Group-iani, ukiuni 1988-1993 aammalu 2009-2011 siulittaasuusarsimavoq aamma Nunatta Canadallu nannut pillu-git ilisimatuussutsikkut ataatsimiititaliaani siulittaasuusarsimalluni.
Inuiaqatigiinnguani mikisuni nunatsinni soorlu ittuni akissallu tungaatigut killeqarfiusuni ilisimatusarsinnaa-nerit killeqartarput. Erik W. Bornip ilisimatusarnikkut suliami tamakkiisup ilarujussua avataaniit aningaasaliif-figineqarnikkut aningaasassaqartissinnaasarsimavaa. Taamaalilluni Nunatsinni nannut pillugit ilisimatusar-nerpassuit Danmarkimi Avatangiisinut Qullersaqarfimmit, Miljøstyrelsemit, akilersorneqarsimapput.
Erik W. Born pisortatigoortumik soraarninngorpoq 2012-imi, kisiannili Pinngortitaleriffimmut siunnersortitut ingerlaannarluni, taamaalillunilu nanulerisutut atorfimmini nangitsisussani ukiuni arfinilinni kingullerni sun-giusagarisimallugu.
Nersorinnissut Erik W. Bornimut tunniunneqaraluartoq Kalaallit Nunatta nannunut tunngatillugu ilisimatu-sarnikkut aqutsinikkullu suliniutigisimasaanut, minnerunngitsumillu piniartut ilisimatusartartullu suleqatigiil-luartarnerannut nersorinninniutitut isigineqartariaqarpoq.
Itinerusumik paasisaqarusunnermi attavigisassaq:
Timmissanut Miluumasunullu Immikkoortortaqarfimmi pisortaq Fernando Ugarte oqarasuaat 361200, feug@natur.gl
