Sanna, ilisimatusartut umiarsuaat nutaanik periarfissiisoq Saqqummersinneqarfia 05.08.2013

Allattoq:  KrAr / PeMi

Pinngortitaleriffimmi ilisimatusartut umiarsuaat nutaaq “Sanna” Upernaviup eqqaani kangerlunni iluliarujussuit akornanni mikisunnguatut isikkoqarpoq. “Sannami” sapaatit akunnerini kingullerni marlunni biologit misissuisimapput. Sumiiffimmi qaleralippassuarnik pisuussutit pissutaallutik umiatsiaararsorlutik aalisartut uummaarillutik sulinerannut pissutaapput umiatsiaararsortullu ullormi ningittagarsorlutik pisaminnik qappisimaavillutik tunitsivimmut qaninnerpaamukarlutik ilisimatusartut umiarsuaat saneqquttarpaat. Umiatsiaaqqaat ilulissat akornanni mikisuarannguatut isikkoqarput kisiannili nunaqarfinnguani innuttaasut isertitarisartagaasa ilaannut iluaqutaalluarput.

Qaleralik nalunaaqutserneqartoq. Assiliisoq: Kristine Arendt

Kangerluit iigartartunik sermitallit pisuussuterpassuaateqartut tamakkuninngaanniillu ukiut tamaasa aalisagarpassuarnik pisaqartoqarsinnaasoq piniartut biologillu ilisimaarilluarpaat. Naak ingammik qaleralinnik pisuussuterpassuit ukiuni qulikkuutaani pisarineqartaraluartut pisuussutit tamakku qanoq ilillutik pinngortarnersut suli iluamik ilisimaneqalinngilaq. Kisiannili kangerluit Sermersuarmut toqqaannartumik attaveqarnerat aalajangiisuusumik pingaaruteqartut ersarissigaluttuinnarpoq. Ukiut tamaasa iluliarujussuit Sermersuarmit kaanngarlutik Kalaallit Nunaanni kangerlupassuartigut immamut pisarput, soorluttaaq Sermersuup tasertarujussuisa imertaat kangerlummut kuuttartut. Ataatsimut isigalugu Sermersuaq kangerlunni avatangiisinut tamakkulu uumasuinut malunnaateqarluartumik sunniuteqartarpoq.

Kangerluit sermitallit qaleralinnik pisuussutaat ukiorpassuarni Pinngortitaleriffimmit aalisakkanik misissuiffigineqartarput. Ukioq´manna Upernaviup eqqaani misissuinerit naammassineqaqqammerput kisiannili ukioq´manna misissuilluni angalanerit kangerlunni immanik uumassutsinillu mikinerpaanik (plantonit) aamma sinerissami tinittarlunilu ulittartuni pissutsinik misissuinernik ilaneqarsimapput.

Sissami tinittartumi ulittartumilu sulineq. Assiliisoq: Kristine Arendt

Tamakku tamarmik manna tikillugu biologinit misissuiffigissallugit kissaatigineqartuartarsimapput –  ilisimatusartut ilisimasaat kangerluit sermitallit uumassuseqassutsinik pilersitsisarnerannik ilallugit. Pinngortitaleriffimmi ilisimatusartut umiarsuaat nutaaq 2012-imeersoq, “Sanna” iluaqutigalugu taamatut misissuisoqarsinnaavoq. Umiarsuaq immami uumassuseqassutsimik misissuinissamut nutaalianik atortorissaaruteqarpoq taamaattumillu maannakkut aalisakkanik misissuinerit ajornaquteqanngitsumik pinngortitap ataqatigiinneranik misissuinernik ilaneqarsinnaavoq. Ningittakkat qaleralinniutit 1000-it angullugit oqummersartallit umiarsuup inuttaanit sungiussilluarsimasunit ninginneqarmata umiatsiaaraq (gummibåd) atorlugu sinerissamik sukumiinerusumik misissuiartortoqarsinnaalerpoq. Tamanna ilutigalugu kangerluup 1000 meterinik itissusillip naqqanut uuttortaanermut atortut ninginneqarput uuttortaatillu atorlugit immap kiassusia, tarajoqassusia uumasullu mikinerpaat inissitsiterneqarnerannik paasissutissat pissarsiarineqassapput. Misissuinerit immaannarmiit erngup tarajoqarluartup kissartullu aamma Sermersuarmit erngup naapeqatigiinnerat kangerluup uumassuseqarnera qanoq sunniuteqarnersoq takutissavaat.

Plantoninik katersinissamut atortut piareersarneqartut. Assiliisoq: Kristine Arendt

Piffissamik eqquilluartoqarpoq, tassami umiarsuup umiatsiaaraata aappaluttup iluliaq qaninnerpaaq uiarlugu immap naasuinik, uillunik eqqusanillu misissugassanik nassarluni  umiarsuaq qanilliartuleraalu uuttortaanermut atortut immamiit qaqinneqarput, taavalu ningittakkat amuarnissaannut piffissanngorpoq. Umiarsuarmi inuttat tamarmik qaleralittat uuttortarneqartussat oqimaalutarneqartussallu pissanngatigaat. Kisianni pisarisuukkat allat kangerluup tarraleqisaanik, suluppaakkanik, tupissutinik aamma pisamik pisariusumik: eqalussuaq 4 meterisut takitigisoq 300 kilunillu oqimaassusilimmik pisuussutaanik takussutissiisuupput. Eqalussuarmiillu aamma Nuummi laboratoriami misissugassanik tigusisoqarpoq.

Angalanissamut tullermut ingerlaniarluni, Nuup eqqaa, “Sanna” kujammut aallarpoq Upernaviullu eqqaaniit qimagulluni. Kujammukarnermi suliassaq kingulleq kisimi kiserngoruppoq, tassalu Uummannap eqqaani arferit qarluusarnerannik naalaarutit marluit, puttaqutitallit, qaqinneqassapput Nuummilu Pinngortitaleriffimmut angerlaanneqassallutik.

Pisaq angisooq – Eqalussuaq 4 meterisut takitigisoq. Assiliisoq: Kristine Arendt

Umiarsuarmiittut tamarmik nuannaarput, puttaqutit qaqinneqareerput, ilisimatusartut misissuinitik naammassivaat taavalu tulliani Nuup Kangerluanut angalanissap tungaanut umiarsuarmi inuttat ullormi ataatsimi sulinngiffeqalaarallassapput. Pingaarnertulli “Sanna” angalanermi tassani ilisimatusartut umiarsuaattut tamatigoortutut aamma avatangiisinik aalisakkanillu misissuisunit assigiinngitsunit suleqatigiiffiusinnaasutut naleqassutsi takutippaa.

Allattut: Kristine Arendt, Martin Blicher aamma Jesper Boje