Kalaallit Nunaat nannut pillugit nunat assigiinngitsut suliniaqatigiiffiannut siulittaasunngorpoq Saqqummersinneqarfia 03.07.2009

Nunarsuarmi nannut pillugit paasisimasalittat 15-nissaannik Københavnimi Kalaallit Nunaata Sinniisoqarfiani 29. juni. – 3. juli 2009 ataatsimiipput. Pinngortitaleriffik qaaqqusisuuvoq.

”Nunanit nanoqarfiusuni ingerlatsisut, piniartut ilisimatuullu imminnut suleqatigeerusunneranik malunnaateqartumik ataatsimiinneq ingerlanneqarpoq” oqarpoq nannut pillugit suleqatigiiffimmi siulittaasoq soraaqqammisoq, professor Andrew Derocher, University of Alberta, Canada. Siulittaasoqarneq nunat nanoqarfiit paarlaattaarpaat. Siulittaasoq nutaaq tassaalerpoq misissuisuuneq Dr. Erik W. Born, Pinngortitaleriffik.

Suleqatigiit isumaqatigiipput klimap allanngornera, immallu sikuata annikillinera nannunut ulorianaataasut annerpaartarigaat. Allat ulorianaatit eqqaaneqartut tassaapput mingutitsineq, takornariaqarneq, aatsitassanik piiaaneq, umiarsuit angallannerat, piffiit ilaanni piniagaavallaarneq, aammalu nunami inuit nannullu aporaattarnerat annertunerujartuinnartoq. Nanoqatigiit assigiinngitsut uumaffimmikkut, pinngortitamit inunnillu sunnigaanermikkut assigiinngissuteqarput, taamaatumillu siunnersueriaatsimik ataasiusumik tamanut atuussinnaasumik soqanngilaq. Kalaallit Nunaat 2006-imi nannunik piniagassanik killilersuilersimanermigut nersortariaqartutut taaneqarpoq.

Suleqatigiit akuersaarpaat nannut qanoq issusaannik naliliinermi inuit issittormiut ilisimasaat qangaaneersut sulinermut ilaliunneqartarnissaat pingaaruteqartoq. Tamannalumi nunani nanoqarfiusuni arlalinni ingerlanneqareerpoq.

Nannut pillugit suleqatigiit innersuutigaat nunat nanoqarfiusut ingerlatsinermikkut sulinerminni nannut immami sikumi uumasuuffianni allanngornerit eqqaamassagaat. Kalaallit Nunaat immikkut eqqarsaatigalugu innersuussutaavoq Kalaallit Nunaat Canadalu akornanni Baffin Bugtenimi (Kitaata Baffin Landillu akornani) nanoqatigiit kisinneqarnissaannik nutaamik suliniummik aallartitsisoqassasoq.

Nanoqatigiit taakku kingullermik 1997-imi kisinneqartut pillugit ilisimaneqarpoq canadamiunit kalaallinillu piniartunit ataatsimut annertuallaamik piniagaasuusuut, aammalu uumaffianni siku ajortikkaluttuinnartoq.

IUCN (The International Union for the Conservation of Nature) nunat assigiinngitsunit peqataaffigineqartoq nannut pillugit immikkut paasisimasallit suleqatigiiffiat 1968-imi pilersinneqarpoq. Suleqatigiit ukiut 3-4-t allortarlugit ataatsimittarput issittoqarfimmi tamarmi nanoqatigiit qanoq issusaat nalilersorniarlugit, aammalu nannut pillugit ilisimatusarnermut, ingerlatsinermut illersuinissamut tunngasunik eqqartuiniarlutik. Nannunik ilisimatuut, ingerlatsisut, issittumi piniartunit aallartitat aammalu pinngortitap piujuaannarnissaanik suliniutillit Norgemit, Ruslandimit, USA-mit, Canadamit, Danmarkimit Kalaallit Nunaanniillu ataatsimeeqataapput.

Kalaallit Nunaat Danmarkilu sinnerlugit peqataapput misissuisuuneq Dr. Erik W. Born aamma Immikk. pisortaq Fernando Ugarte (Pinngortitaleriffik), allaffimmi pisortaq Helga Jacobsen aammalu biolog Kaare Winther-Hansen (Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Aqutsisoqarfik), aammalu misissuisuunerit Rune Dietz aamma Christian Sonne (Danmarks Miljøundersøgelser aamma Århus Universitet).

Tusagassiuutitigut nalunaarut tamarmi tuluttut, kiisalu suleqatigiit innersuutaat atuarneqarsinnaapput uani: pbsg.npolar.no

Paaissutissat allat pillugit attavigiuk: Misissuisuuneq Dr. Erik W. Born, Pinngortitaleriffik, tlf.nr.+45 40 25 79 42, E-mail ewb@ghsdk.dk