Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmi ataqatigiissaarilluni ataatsimiinneq siulleq Saqqummersinneqarfia 10.11.2009

Novemberip aappaaniit sisamaanut 2009 projektlederit Danmarkimi Isefjordep eqqaani Søminestationimi centerkoordinationimik ataatsimeeqarteqarput. Ilisimatuut 32-t ataatsimiinnermi peqataapput, aamma qallunaat kalaallillu ilisimatusarnikkut ingerlatsiviisa amerlanersaat ataatsimiinnermut aallartitaqarput.
Ataatsimiinnermi ukiuni tullerni tallimani sammisassat tassaasut pinngortitamik ilisimatusarneq (naturvidenskab), teknikki inuiaqatigiillu, saniatigut piffissami aggersumi inooqatigiinnut ilisimatusarneq (samfundsvidenskab) annertusarneqassaaq.

Centerip anguniagassatut takorluugaa unaavoq:
”Kalaallit Nunaanni Silap Pissusianik Ilisimatusarfik tassaarusuppoq silap pissusiata sunniutaasa issittumi pissutsinut inuiaqatigiinnullu sunniutaasa nunanit assigiinngitsunit ilisimatusaatigineqarneranni siuttuusoq”.

Centerip suliassaa unaavoq:
”Ilisimatusarneq aqqutigalugu silap pissusiata allanngornerisa kinguneratut Kalaallit Nunaanni pinngortitamut inuiaqatigiinnullu tunngasunik sunniutaanik, teknologimullu tunngatillugu paasisanik katersuinissaq avammullu paasissutissiisarnissaq”.

Centrip silap pissusiata allanngornerisa sunniutai aammalu qanoq ililluta inuiaqatigiit allannguutinut naleqqussarlugillu allannguutinillu iluaquteqarsinnaanerat pingaarnertut sammissavai. Issittumimi silap pissusiata allanngornerinut takussutissaqalereerpoq, ilaatigut ukiup sikuata annikilliartorneratigut sermersuullu aattorneratigut, allannguutillu ukiuni aggersuni suli erseqqinnerulissangatinneqarput.

Silap Pissusianut Ilisimatusarfeqalerneratigut Danmark Kalaallit Nunaallu periarfissaqarlualerput silap pissusiata allanngornerata kingunerisaanik Issittumi pinngortitamut inuiaqatigiinnullu sunniutaasa ilisimatuutut misissorneqarnerannut ilisimasanik pingaarutilinnik ingerlaavartumik suli pilersueqataanissaminnut.
Kalaallit Nunaanni ilisimatusarnerup nukittorsarnissaa pingaartuuvoq, inuiaqatigiimmi kalaallit toqqaannartumik allannguutinit sunnerneqartuupput. Ilisimatusarneruttaaq qallunaat kalaallillu silap pissusianik ilisimatusarnerisa siunissami pingaaruteqarnerusumik siuarsimasumillu inissisimajuarnissaat qularnaaqqassavaa.

Maannamut centerip ingerlatassai qulingiluaagallartut akuersissutigineqarput:

1. Silap pissusiata allanngoriartornerani Kalaallit Nunaata imartaanik misissuineq (oceanografi).
2. Kalaallit Nunaanni nunami pinngortitami pissuseqatigiinnut pisuussutsillu umassusilinnut silap allanngornerata sunniutai.
3. Kitaani immami pinngortitami pissuseqatigiit, silallu pissusiata allanngornera – inooqatigiinikkut aningaasarsiornikkullu naleqqussarneq aammalu aalisarnermik aqutsinermi unammiuagassat.
4. Kalaallit Nunaannut immanullu avatangiisaanut tunngatillugu silap pissusianik allanngorartitsisuusaarnikkut paasiuminartumik misissuinerit -nunap ilaanut aalajangersumut tunngatillugu silap pissusianut missingersuummut atatitaq (Regional klimamodel).
5. Silap pissusiani allanngoriartortumi – Issittumi avannarlermi tappiorarnartut.
6. Kalaallit imartaanni Atlantikup saarullia (Gadus morhua); qanga siunissamilu silap pissusiata allanngornerani.
7. Issittumi avannarlermi immami kulstofip kaajalukaarnera: Silap pissusiata sikusarnerullu sunniutit pissutigalugit allanngorneri.
8. Kalallit imartaasa qaammataasakkut nakkutigineqarnerat.
9. Sermit iigartartut sinerissap qanittuanut qanoq sunniuteqarnerat.

Silap pissusianut qallunaat kalaallillu ilisimatusarnerata saniatigut aamma nunat allamiunik ilisimatusarfinnut suleqateqarneq ingerlavoq.

Kalaallit Nunaanni Silap Pissusianik llisimatusarfiup aaqqissuussaanera.

Nunatsinni Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmut qanittumik suleqataapput qallunaat kalaallillu ilisimatusarfii nakkutilliisullu allat tassaasut Asiaq, Qallunaat Nunaanni Avatangiisinut Misissuisoqarfik (Danmarks Miljøundersøgelser), sikunik alapernaasiorfik, Greenland Ecological Monitoring Network (GEM), Programme for Monitoring of the Greenland Ice Sheet (PROMICE) aammalu Pinngortitaleriffiup nalunaarsuinikkut ingerlatsisui.