Ilisimatusarfimmi inerluni soraarummeertup eqqartuussinerni nakorsat siunersiorneqartartut periusaat atorlugu arfernik ukioqqortussusiliisoq Saqqummersinneqarfia 26.05.2011
Nynne Hjort Nielsenip, Pinngortitaleriffik, immikkut ittumik allaaserisani qanittukkut illersorpaa, allaaserisami arfernik ukioqqortussusiliinissamut periutsinik assigiinngitsunik marluinnik misissuinerni angusat eqikkarneqarput. Tikaagulliusaat Islandip imartaaneersut 121-t aamma niisat nunatta kitaata imartaaneersut 83-it periutsit marluit taakku atorlugit qassinik ukioqarnersut paasineqarsimapoq, periutsillu atorlugit ukioqqortussusiliinerit angusanut naapertuupput.
Arfernik qangaaniilli ukioqqortussusiliisarnerni periutsimi arferit miniinik (arferit soqqallit) kigutaanilluunniit (arferit kigutillit) kisitsinikkut pisarpoq, soorlu orpiit ipaat kisinneqartartut. Piffissap ingerlanerani periuseq tamanna atorlugu arferpassuit ukioqqortussussilerneqartarsimapput periuserli tamanna killeqartitsivoq. Arferit soqqallit, soorlu arfiviit, tamarmik kisitsiffigineqarsinnaasunik mineqanngillat aamma arferit kigutillit tamarmik, soorlu qilalukkat qernertat, kisitsiffigineqarsinnaasunik kiguteqanngillat.
Periuseq aamma nalorninartortaqarpoq, tassami uumasuni ukioqqortunerni qaleriissiternerit ima naqinneqarsimatigisarput allaat qassinik ukioqarnersut kisinneqarsinnaanngingajattarlutik.
Periutsimi nutaami isip igalaartaasaani aminosyret assigiinngitsut marluit assigiinngissusiat uuttortarneqartarput. Periuseq ilaatigut eqqartuussinerni nakorsat inunnik ukioqqortusiliisarneranni atorneqartartoq atorneqarpoq. Periuseq imatut taaneqartarpoq; aspartat racemisering (Aspartic Acid Racemization – AAR), periuserlu taanna siusinnerusukkut tikaagulliusaanut, arfivinnut, qilalukkanut qernertanut tikaagullinnullu atorneqartarsimavoq kisiannili niisanut atorneqarsimanngisaannarluni.
Misissuinermi tikaagulliusaat agguaqatigiissillugu 24-nik ukioqarput ukioqqortunersaallu tassaavoq tiggak 120-nik ukiulik, niisat 83-it agguaqatigiissillugu tallimanik ukioqarput ukioqqortunersaallu 14-inik ukioqarluni.
Arferit pissuseqatigiit (arfeqatigiit) marluit taakku aniguisut (uumaannartut) amerlassusiat assigiinngitsorujussuupput, ilimagineqartutullu tikaagulliusaat uumaannartut amerlanerupput, tamanna tikaagulliusaat ukioqqortoorujussuanngortarnerannik akerlianillu niisat ukiukinnerujussuanngortarnerannik pissuteqarpoq.
Allaaserisap taaguutaa tassaavoq: “Age Determination by Aspartic Acid Racemization and Growth Layer Groups, and Survival Rates of Fin Whales (Balaenoptera physalus) and Harbour Porpoises (Phocoena phocoena)”.
Ilitsersuisut: Professor, Eske Willerslev (Center for GeoGenetik, Københavns Universitet) aamma Ph-doktorinngorniaq, Eva Garde (Center for GeoGenetik aamma Pinngortitaleriffik), Dr. Mads Peter Heide-Jørgensen (Pinngortitaleriffik) aamma professor, Steen Honóre Hansen (Farmaceutisk Fakultet, Københavns Universitet).
Immikkut allaatigisaq uani aajuk
Tikaagulliusaap 2010-m juunimi Vejlep kangerluani toqusup isaa Nynnep tigummiaraa. Ass: Fernando Ugarte
Paasissutissanik amerlanerusunik pissarsiniaraanni attaveqarfissat: Nynne H. Nielsen: nynne.hjort@gmail.com imaluunniit ilisimatusartoq angajulleq, Mads Peter Heide Jørgensen, Pinngortitaleriffik, oqarasuaat +45 32 83 38 25 imaluunniit e-mail: mhj@ghsdk.dk imaluunniit immikkoortortaqarfimmi pisortaq, Fernando Ugarte: +299 36 12 42, e-mail feug@natur.gl
