Nerrersooq sianigineqanngitsoq Saqqummersinneqarfia 17.06.2011
Ukiorpassuarni kinguk Metridia ilisimatusarnermut toqqoqqasimavoq. Naasorsiooqarfimmi upernaaq sulinermi siullermeerluni iluatsittumik peqqunnguaq taanna neriinnavissoq qanoq nerisassaminik pisaqartarnersoq filmiliarineqarpoq.
Pinngortitamik nuannarinnittuulli Qeqertarsuup Tunuatalu iluliarasaarlunilu sikorasaartup alianaannersua tunuinnarllugu laboratoriami qiianaqisumi imminut mattulluni sukkasoorujussuarmik assiliisartumik videomut assiliissuserluni puiaasaq kingunnik imalik aapparalugu mattusimanissaq imaannaanngilaq.
Kisiannili ph.d-studerende Sanne Kjellerup, Kalaallit Nunaanni Klimaforskningscenter/DTU Aqua sulisoq aprilimi majimilu Qeqertarsuarmi Naasorsiooqarfimmi taamaaliortariaqarsimasoq. Kinguimmi puiaasamiittut nutaaviupput tassaallutillu manna tikillugu arti qarsupiinnagaasimasoq Metridia Qeqertarsuup Tunuata imaanit nilleqisumit aatsaavik qaqitat.
Arti ilisimaneqanngitsoq
Biologit ukiorpassuarni tamaani suliuartarsimagaluartut kinguk Metridia qarsupiinnagaasarsimavoq. Tamatumunnga pissutaavoq arti taanna ulluuneranimeterinik hundritilinnik arlalinnik itissusilimmiittarmat aatsaallu unnuap qeqqata missaani immap qaavanut nerisassaqarluartumut qaffartarluni.
”Siorna Nuup kangerluani misissuiffimmiilluta malugaarput unnuami imaq Metridia-rpassuaqartartoq. Qeqertarsuarmi Naasorsiooqarfimmi siornatigut Metridia takusimanngisaannarparput, qarsupiinnartarsimanerparput, misissugassagummi amerlanerpaat ulluunerani katersortaratsigit, imaluunniit siornatigut maaniissimanngikklaluarnerpoq, Sanne Kjellerup, Metridia-mik ph.d-ngorniutigalugu allaaserinnittoq oqaluttuarpoq.
Ukioq manna Sanne-p Metridia immikkut sammillugu, immamit ullut pingajussaat tamaasa misissugassatut tigusamiit katersuisarluni ujarlernini nangeqqippaa Naasorsiooqarfiup angallataa Posel atorlugu DTU Aqua-p misissuinerani upernaaq manna atorneqartoq atorlugu misissugassamik aallerttarluni.
”Pasitsaasimavarput Metridia nerisareqatigiinnermi pingaarutilerujussuugunartoq. Nuup kangerluani kangerluup ilaani saarulliit suffivigisartagaannilumi nassaaraarput. Pualaqaaq immaqa aamma saarulleeqqanik tukerlaanik nerisarsimanerami?”, Sanne Kjellerup nangippoq.
Nerrersoorujussuuvoq
Metridia allanittaaq eqqumeequteqarpoq. Kingunnit allanit allaalluni toquusarneq ajorpoq ukiorli tamaat aalanerrataartuulluni.
”Kinguk alla, Calanus, Qeqertarsuup Tunuani peqqissaartumik misissorneqarnikuuvoq. Man finder kun Calanus aasakkut upernaakkullu aatsaat naammattoorneqartarpoq planktonalgit amerleruttulerneranni aammalu uumasuaqqat encelle-usut takkusimaruttorneranni nerisarisarlugit. Aasap kingoqqilernerani, puallarnissartik tamakkeraangamikku nerisatillu tammakaraangata itisuumukartarput tassanilu ukiuunerani toquusartarlutik”, Sanne Kjellerup oqaluttuarpoq.
Apeqqullu unaalerpoq Metridia taama ulapittuartigaluni qaammatini 8-9-ni taartuni taamalu nerisassakitsigisumi, artit allat uumaannarsinnaajumallutik toquusartariariaqartarfiini qanoq ililluni uumaannarsinnaasarnersoq.
”Metridia-p sutortarnera paasiumallugu qanoq ililluni nerisassani pisarisarnerai taamalu qanoq angitigisut nerisinnaanerai massakkut misissorparput. Videokammerat sukkasoorujussuarmik assiliisartut atorlugit tamanna ingerlapparput. Kinguit nerisassatut mikisuararsuit angisoorujussuillu pisarisinnaagunikkit taava immami nerisarineqarsinnaasut tamaasa atorsinnaassavaat, algit encelle-usut aammalu algit takisuunngorlutik ataqatigiitartut, taamaappallumi uumaannarnissaq immaqa ajornannginnerussaaq”, ilisimatooq naliliivoq.
Misissuinerit maannamut pasinarsisippaat algit ataatsimoortartut angisoorsuit, Phaeocystiss, upernaaq manna iterlammi amerlaqisut, nerisartagaasa ilaginngikkaat. ”Taakkua avaqqutiinnartarpaat”, Sanne Kjellerup Naasorsiooqarfimmi videokkatik tunngavigalugit taama oqarpoq.
Suliaq ingerlaqqippoq
Metridia filmerlugu sulineq massakkut DTU Aqua laboratoriami ingerlaqqippoq, tassanilu Sanne siunnersuisualu Professoq Thomas Kiørboe assiliissut, laseri computerilu piginnaanikkaaq atorlugit sarfap, kinguup nerisassarsiornermini pilersittagaata qanoq immamik avatangiisaanik sunniisarnera uuttortarsinnaavaat, taakkulu tunngavigalugit naatsorsorsinnaallugu qanoq ililluni kinguup nerisassani qanerminut pulatittarnera aammalu piniarnermini imaq avatangiisini qanoq sunnertarneraa. Tamannami pingaaruteqarpoq allanit, soorlu aalisagaaqqanit takuneqarnissaanut taamalu nerineqarsinnaaneranut.
Sanne Kjellerup-ip misissuineri suleqataanit tapersersorneqarput, ilaatigut DTU Aqua specialestuderende-it Magnus Bohr-imit ”ivigartortitsinermik misiliinikkut” pernaataasumik sanilliussuussilluni misissuineratigut paasiniarlugu planktonalgit sorliit, kinguit pingasut naluneqanngereersut Calanus-it aammalu paasiuminaatsup Metridia-p sorliit neriumaneruneraat misissuilluni.
Sanne-p laborantimut Birgit Søborg-imut Metridia-p puugutaasami akimut ersitsumi ikkattumi imerpalasumik cellenik akuukkami neriniarnera qanoq ililluni filmiliarinerini takutippaa. Ass. : Kitte Vinter-Jensen
Metridia. Foto: Erik Selander
Foto: Line Reeh
