Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmi ilisimatusartut Issittoq sikuerukkiartornerarpaat Saqqummersinneqarfia 23.11.2011
Kalaallit Nunaat qorsooqqissagaluttuinnarpoq. Iviit, issuatsiaat orpikkallu sumiiffinni siornatigut naaffigineqarsinnaasimanngitsuni naasortaqanngitsunilu naajorarput. Kalaallit Nunaata Kitaata sineriaani imaq eqqarsaatigalugu piffissaq sikuuneq ajortoq ukiuni qulini kingullerni ullunik 25-30-nik sivitsorsimavoq. Immap sikuani pissutsit nunarsuaq tamakkerlugu kulstoffit kaaviiaarnerannut manna tikillugu ilimagineqartumit pingaaruteqarnerujussuupput aamma Issittup avannarpasinnerusortaani anorersuarsuit sakkortusigaluttuinnartut immap sikuata utoqqartaa meterinik arlalinnik issussusilik aserortertalerpaat taamaalillutillu umiarsuarnit sikusiutinit immikkut qajannaallisakkanit aqqutigineqarsinnaasunngorlutillugit.
Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmi ilisimatusartut teknikerillu Ilisimatusarfimmi tassani ukiumoortumik ataatsimeeqqammerput aammalu Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmit oqartussaaffigineqartumik ilisimatusarnernik pilersaarusianit arlalinnit angusat kingulliit saqqummiunneqarlutik.
Ukiumoortumik ataatsimiinnermi assigiinngitsorpassuarnik ilisimatusartut nunanillu assigiinngitsuneersut Issittup kiannerulernissaa qitiutillugu ilisimatusarfiginerulerpaat. Assigiinngitsunik suliniuteqartorpassuit pisut suut pinersut aamma tamakku Issittumi avatangiisinut Issittumilu innuttaasunut qanoq sunniuteqarnersut paasiartulerpaat. Ukiumoortumik ataatsimiinnermi assigiinngitsunik ilisimatusartut imminnut isummersoqatigiinnissaminnut aamma ilisimatusaatigineqartut assigiinngitsut apeqqutaatinnagit oqallinnissaminnut periarfissaqarsimapput, ilisimatusaatigineqartullu tamakku tassaapput illeqqat mikisut inalugaanni metaniliornerniit inuiaqatigiit aningaasaqarneranni ajornartorsiutinut, tamakkulu tamarmik Issittumi najugaqartut inuuniarnerminni allannguutit qanoq pakkeersimaarinninnerannik paasissutissiisuupput.
University of Manitoba aamma Canadami ArcticNet qanimut suleqatiginerisigut ilisimatusarnerit pimoorunneqarnerulersimapput, ilisimatusartullu ukiumoortumik ataatsimiinnerminni ataqatigiissaarineq pillugu suleqatigiinnissamut aamma Issittup imartaani ilisimatusarnissanut periarfissat pillugit oqaluttuarput. Ukiup nutaap aallartinnerani Nuummi Pinngortitaleriffimmi professor, Søren Rysgaard, pisortaralugu Aarhus Universitetip oqartussaaffigisaani Issittup Silaa pillugu Ilisimatusarfimmik aamma ammaasoqassaaq. Kalaallit Nunaata, Danmarkip aamma Canadap akornanni ”titarneq” suliniaqatigiiffimmi ”Arctic Science Partnership”-imi pingaarnersaassaaq, suleqatigiiffimmilu nunani pingasuusuni taakkunani Issittumi ilisimatusarnissat pillugit pilersaarusiarpassuit ataatsimut aaqqissuunneqassapput, ilisimatusarnernit angusat aalajangiisartunut siammarterneqassapput aamma Kalaallit Nunaanni ilisimatusartut suliaminnik ilisimasaqarluartuunissaannik piorsaanerit qulakkeerneqassapput. Tamatuma saniatigut Kalaallit Nunaanni pinngortitamik ilisimatuunngorniarluni ilinniartitaanermik piorsaasoqarnissaa pilersaarutaavoq.
Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmi ilisimatusartut aamma Arctic Science Partnership-imi suleqatigineqartumi ilisimatusartut suliniutigisassaat tulleq tassaavoq Tunup Avannaani Young Sundimi ataatsimut ilisimatusarneq pillugu paasititsiniaanissaq. Tassani ilisimatusartut nunanit assigiinngitsunit qulineersut sikumi ammalatat taratsunik kuldioxidinillu immap itinersuanukaassuisoqartarnerani qanoq inissisimanersut paasisaqarfigineqarnerunissaannut ataatsimut suliniuteqassapput. Pisartut siunissami immap sarfaata immallu kissassusiata allanngoriartornerannut aalajangiisuusumik inissisimasut.
Ataatsimiinnermi ilisimatusartut suleqatigiit pilersaarusiaminni killiffiit saqqummiuppaat. Una tassaavoq suleqatigiinni aqutsisoq, Leif Toudal, Danmark Meteorologiske Institut.
Martin Fortier, Canadami ArcticNet-imi pisortaaneq, Arctic Net tassaavoq Canadami universitetit 30-t suleqatigiiffiat.
