Appat pillugit siunnersuineq puupassaatigineqarpoq Saqqummersinneqarfia 11.12.2013

Allattoq:  MiKv

Pinngortitaleriffiup nunatsinni appat pillugit siunnersuinera 4. oktober 2013 saqqummiunneqarmalli siunnersuinerup imarisaasa ilaat tusagassiuutini aammalumi susassaqartut pingaaruteqartut akornannit oqallinnermi puupassaataasunik saqqummiussisoqartarmat erseqqissaateqarnissaq maanna pisariaqalerpoq.

Oqallinnermi arlaleriaqaluni oqaatigineqartarpoq biologinngooq oqaatigigaat appat nunatsinniittut nungutaalersut. Tamanna ilumuunngilaq. Biologit ilisimatitsipput appat ineqarfiisa ilaat nungutaanissaminnut ulorianartorsiortut. Appat pillugit biologit siunnersuineranni appat nunatsinni piaqqisartut 1990-ikkut aallartinneranniit ullumimut inissisimanerat killiffissiorneqarpoq, taamalu ikiliartornerannut peqqutaasinnaasut tikkuartorneqarlutik. Ukiuni naliliiffiusuni killiffiusoq imaappoq:

• Nunatsinni appat piaqqisartut tamakkiisumik amerlassusiat isiginiarlugit 15 %-imik ikileriarsimapput.
• Qaanaap pigisaani appaqassuseq aalaakkaasumik inissisimasoq naatsorsuinermi ilanngutinngikkaanni nunatta sinnerani ikileriarneq 35 aamma 40 % missaaniippoq.
• Nunatsinni appat ineqarfii ullumikkut 19-iupput, taakkunannga aqqaneq marluk ikiliartorfiupput.
• Ukiut naliliiffiusut ingerlanerini ineqarfiit tallimat nungutaasimapput.
• Ineqarfinni arfinilinni pissutsit ajorluinnartumik inissisimasutut nalilerneqarput. Sumiiffiit pineqartut tassaapput: Upernaviup kujataa, Qeqertarsuup Tunua, Kujataa aammalu Illoqqortoormiut pigisaat. Sumiiffinni taakkunani appat piaqqisartut 62 %-it aamma 74 %-it akornanni ikileriarsimapput.

Appat piaqqisartut ikiliartornerinut peqqutaasut arlaliupput
Tusagassiuutinissaaq ersersinniarneqarpoq unioqqutitsilluni piniartarnerit nunatsinni appat ikiliartornerinut peqqutaasut pingaarnerpaartarigaat Pinngortitaleriffimmit tikkuarneqarsimasoq. Tamanna aamma ilumuunngilaq. Eqqortoq unaavoq Pinngortitaleriffik ilisimatitsimmat appat ikiliartornerinut peqqutaasut arlaqarmata. Peqqutaasinnaasut taakkartorneqartut makkuusinnaapput:

• Unioqqutitsilluni piniartarnerit.
• Unioqqutitsilluni mannissartarnerit.
• Appat ineqarfiini eqqissiviilliortitsisarnerit.
• Uumassuseqassutsip ataqatigiinneranut tunngassutillit, aamma silap pissusiata allanngornerata ukiuunerani timmiaqarfinnut aammalu nerisassaqarniarnerannut uumaniarnerannullu sunniutigisinnaasaannut tunngassutillit.

Ilumoorpoq unioqqutitsilluni piniartarnerit, mannissartarnerit aammalu ineqarfinni eqqissiviilliortitsisarnerit piaqqisartunut sunniuteqartarmata, taamaanneralu sumiiffimmiit sumiiffimmut assigiinngisitaarsinnaasarpoq. Silap pissusiata allanngornerata kinguneri nunatsinni sumiiffimmiit sumiiffimmut assigiinngisitaarnissaa aamma ilimagineqarpoq.

Akisussaassuseqarneq
Pinngortitaleriffimmi ilisimatusartartut piniartut isumaqatigaat oqartarmata nunatta sineriaa suli apparpassuaqarmat. Eqqaamassavarpulli ukiuunerani pisarisartakkatta ilarpassui nunanit allaneersuummata, taakkunaneersullu arlaqartut aamma ikiliartorfiusuneersuupput. Aap, aamma ukiuunerani appaqassuseq aammalu pisariuminassusiat ukiumiit ukiumut nikerarsinnaasarpoq, apeqqutaalluni anoritussuseq, sila, sikuniarnera nerisassaqassusialu.

Eqikkarlugulu nalisaassagaanni oqartariaqarpoq appat nunatsinni piaqqisartut amiakkuulersut atugarliormata aammalu kinguaassagut appanik ilangiisassappata piffissaagallartillugu iliuuseqarnissaq pisariaqarpoq.

Eqqortorlu unaavoq aamma – piniarneq pisarisakkallu amerlassusiat taakkutuaammata aqunniarsinnaasavut. Taamaattumik Pinngortitaleriffik innersuussivoq appat eqqissisivinneqarallarnissaannik, taamaalioraannimi peqassutsimut iluaqutaanerpaajussammat akisussaassuseqarnerpaajussallunilu. Taamaaliortoqarsinnaanngippallu piniagaanerisa malunnaatilimmik qaammataannanngorlugu oktober/november sivikillisinneqarnissaa innersuussutigineqarpoq.

Itinerusumik paasisaqarusunnermi saaffigisassaq:
Seniorforsker Flemming Ravn Merkel oqarasuaat +45 3078 3173.