Immap sikuata Inunnut pingaarutaa Saqqummersinneqarfia 28.08.2013
Allattoq: PeMi
Immap sikuata nunarsuup Issittortaani inuusunut pingaarutaa kinguaariippassuarni ilisimaneqarpoq, ilisimasalli uppernarsaasersorlugit naqitanngorlugit kinguuariinnut tulliuttunut pigisassanngortinneqartarnerat qaqutigoortuuvoq. Atuagarsuaq nutaaq ”The Meaning of Ice” ippassigamiinnannguaq saqqummerpoq. Tassani piniartut Qaanaameersut, Nunavumi Kingiqtugaapimmeersut (Clyde River) kiisalu Alaskami Utqiagvimmeersut (Barrow) immap sikuanik ilisimasaminnik ingerlatitseqqinnerat sukumiilluinnartoq saqqummiunneqarpoq. Ilisimasat piniartunit titartarneqarlutik taaguutaallu ilanngussorlugit paasissutissarpassuit akornanni ilaatigut qimerloorneqarsinnaapput.
Piniartut ilisimasaat ilisimatuussutsikkut tunngavilersorneqarlutik inuiaat pissusiannik piorsarsimassusiannillu ilisimatusartartunit, nunalerisunit sermilerisunillu arlalissuarnit, soorlu Canadameersumit Shari Fox Gearheardimit, USA-meersumit Henry Huntingtonimit nunatsinneersumit Lene Kielsen Holmimit, Qaanaameersumit Toku Oshimamit, allanillumi suliareqqinneqarlutik saqqummiunneqarput. Sumiiffinni tamani suleqatigiinnik pilersitsisoqarnerisigut assersuutigalugu qimussit aqqutaat nunap assinginut ikkussorneqarput. Uumasut assigiinngitsut iluaqutigineqarnerat titartarneqarlutillu oqaluttuarineqarput aammalu sikup pileriartortarnera nungujartortarneralu sammineqarlutik.
Inuit ilisimasaannik ingerlatitseqqinniarneq
Immap sikua pillugu Inuit namminneq ilisimasaannik saqqummiiniarluni suliaq 2007-imi aallartippoq.
“Isumasassarsiaq pilerpoq Issittup silaa pillugu nalunaarusiarsuup ACIA nalunaarusiamik taaneqartartup 2005-imi saqqummiunneqarnerani. Nalunaarusiarsuaq taanna nunarsuarmi silap pissusianik ilisimatusartartut 300-nit ikinnerunngitsut, allatigut immikkut ilisimasallit nunallu inoqqaavisa suliaannik tunngaveqarpoq. Taanna saqqummermat maqaasisimavagut Issittumi inuusut ilisimasaasa tunngavisseeqataanerunissaat, taamaammallu suliaq Siku-Inuit-Hila aallartipparput, uunga atuakkamut tunngavissiisoq”, Pinngortitaleriffimmi Silap Pissusianik Ilisimatusarfeqarfimmi ilisimatusartartoq Lene Kielsen Holm nassuiaavoq.
Atuakkiarsuarmi ilanngullugu aamma atuarneqarsinnaavoq Qaanaarmiut nunarsuarmiunut tamanut oqariartuutaat. Oqariartuummut tassunga tapersiillutik Avanersuarmi innuttaaqataasorpassuit atsiorneri katersorneqarsimasut aamma takuneqarsinnaasut ilagaat.
“Piniakkanik killilersuineq atuutitinnialeramikku piniartoq piniagassaannarnik inuuniutilik allamik aningaasarsiorfissaanik periarfissinneqarsimanngilaq. Taamaattumik avatitsinniik piniakkanik killilersuiffigineqarnerput nalilersoqqinneqartariaqalerpoq”, Avanersuarmiut atsiortut sinnerlugit Toku Oshima ilaatigut taama allappoq.
Atuagarsuarmi assitalersorluagaasumi maannaagallartorlu tuluttuinnaq saqqummersumi aamma sikumut taaguutit 70-init ikinnerunngitsut atuarneqarsinnaapput. Atuagaq kingusinnerusukkut kalaallisut, inutsitut inuppiartullu saqqummissaaq.
Tunisaaneranit sinneqartoorutit qaammarsaaniutaassapput
Atuagaq ilisimatusarfeqarfinnit assigiinngitsunit soorlu USAmi National Science Foundationimit, nunatsinni Alaskamilu Inuit Circumpolar Councilimit,Pinngortitaleriffimmit, Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmit, University of Coloradop National Snow and Ice Data Centerianit, Nunavumi Arctic Collegemit, Alaskami North Slope Boroughimit aammalu IPYmit taperneqarluni saqqummerpoq.
Tunisaaneranit sinneqartoorutit piniartut peqatigiiffii atuarfiillu aqqutigalugit sumiiffiit pineqartut meerartaannut inuusuttaannullu tutsinneqassapput avatangiisit pillugit ilisimasanik qanorlu atorneqarnissaannut piniartut ilitsersuinissaannut atugassanngortinneqassallutik.
Atuagaq ”The Meaning of Ice” Amazon.com aqqutigalugu pisiarineqarsinnaavoq.
Itinerusumik paasisaqarusunnermi saaffigisassaq:
Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmi ilisimatusartartoq Lene Kielsen Holm oqarasuaat 361200 imal. leho@natur.gl
