Nunatta imartai mianerisassat sumiissusersineqarput Saqqummersinneqarfia 08.03.2013
Assimi: Naak Issittup avannaarsua ukiuunerani sikuusaraluartoq, taamaattoq Tunup avannaata ammalataa ukiup ilarujussua sikuuneq ajorpoq. Tamanna aarrinit uumasoqatigiinnillu allannit atorluarneqartarpoq. Asseq: David Boertmann
Allattoq: TeBo
Nunatta imartaani umiarsuartigut angallannerup siunissami annertusinerunissaa naatsorsuutigineqarmat imartat immikkooruteqartumik uumassuseqassutsip ataqatigiinneranut pingaaruteqartut taamaattumillu aamma mianerineqartussatut nalilerneqartut tassaapput Qeqertarsuup kujataatungaaniittoq qalerallit ikkannersuat, Store Hellefiskebanke, kiisalu Avanersuup ammalataa, Nordvandet. Imartat taakku imartat allat qulit peqatigalugit mianerisassatut aalajangiunneqarput nalunaarusiami “Identifikation af sårbare marine områder i den grønlandske/danske del af Arktis” (Kalaallit Nunaata Danmarkillu Issittortaani imartat mianerisariaqartut sumiissusersineqarnerat). Nalunaarusiaq Danmarkimi Avatangiisinut Nukissiuutinullu qitiusoqarfimmit, DCE-mit, Aarhus Universitetiata ataanniittumit Pinngortitaleriffik suleqatigalugu suliarineqarpoq, maannalu suliffeqarfiit taakku nittartagaanni saqqummersinneqarluni.
Imartat immikkut mianerisariaqartussatut toqqarneqarput nunarsuaq tamakkerlugu imaani pissutsit pillugu kattuffissuup, IMO-p, piumasaqaatai naapertorlugit, kiisalu aamma Uumassuseqassutsip assigiinngisitaartuunissaa pillugu isumaqatigiissutip piumasaqaatai naapertorlugit toqqaasoqarpoq.
Issittup imartaani aasaanerani sikuusartoqarfiugaluartut nunarsuaq tamakkerlugu silap kissatsikkiartornera ilutigalugu sikuunikilliartorput. Tamannarpiaq peqqutaalluni aatsitassanik iluaquteqarniarnerit (aatsitassarsiornerit imaanilu ikummatissarsiorniarnerit), aalisarneq, takornariaqarneq minnerunngitsumillu umiarsuartigut assartuussinerit annertunerujartortumik periarfissaaleriartorput. Taamaakkaluartorli Issittumi avatangiisit nunarsuup ilaani kiannerusuni avatangiisinut sanilliullugit mingutsitsinermit sunnerneqarnerusarput issittuunera, uumassusillit kigaatsuinnarmik allanngoriartortarnerat aammalu mingutsitsissutit kigaatsuinnarmik nungukkiartortarnerat peqqutaalluni.
Umiarsuartigut angallanneq nipiliornikkuttaaq avatangiisinik sunniuteqartitsisinnaavoq, miluumasut timmissallu akornusersorneqarsinnaapput, uumasoqatigiiaat avataaneersut ingiaasupilussuusinnaasut takkussinnaapput kiisalu uuliamik maqisoortoqalersinnaaneranik aammalu uuliasiornernut atatillugu ingerlaavartumik imaanut kuutsitsinerit pisinnaasarput. Issittumi imaani ataqatigiissutsimut allannguuteqartitsisinnaanerpaaq tassaavoq uuliamik annertuumik maqisoortoqarsinnaanera.
A) Imaani miluumasunut pingaarutilik B) Timmissanut pingaarutilik – aalajangiunneqarpoq tamaaniittarnerinik ilisimasat tunngavigalugit (nalunaarusiami allatat immallu assingi takukkit) C) Sumiiffiit mianerineqartussatut siunnersuutigineqartut. Tamakkiisumik isiginnillu killiliussat (qorsuit) iluiniittut aappaluttumik nalunaarneqarsimasut tassaapput ”sumiiffiit pingaaruteqarnerusutut” isigineqartut.
Misissuinerit nalilersuinerillu nalunaarusiornermi tunngaviusut tassaapput uuliasiornissanut atatillugu avatangiisit sunnerneqarsinnaanerinik nalilersuinerit aammalu uuliasiorniarnerit ingerlanneqarnissaat sioqqullugu Kalaallit Nunaanni sumiiffiit mianerineqartussatut toqqartukkat Pinngortitaleriffimmeersunit aammalu DCE-meersunit (siornatigut DMU-simasoq) suliarineqartut. Suliat tamakku Namminersorlutik Oqartussat ataanni Aatsitassanut Ikummatissanullu Pisortaqarfimmit imissutigineqarnerat tunngavigalugu ingerlanneqarnikuupput.
Kalaallit Nunaata imartaani uumasoqarfiusut pingaarnerit sumiiffii, uumasut ingerlaartarfii kiisalu uumasoqatigiiaat mianernartut amerlassusiat siaruarsimanerallu pillugit maannamut ilisimasaalersut nalunaarusiami katersatut saqqummiunneqarput. Oqartoqartariaqarporli sumiiffiit immikkoortinniarnerat ajornaatsuinnaanngimmat missiliuussineq tunngavigalugu immikkoortinniarneqarsimammata, kisiannili nalunaarusiami paasissutissat sukumiinerusumik misissuiniarnissani aallaavissatut atorneqarsinnaapput. Sumiiffiit ilaanni taamaaliornissat pisariaqartussaapput immikkoortitsilluarnerunissaq anguniarlugu.
Issittup imartaani umiarsuarnerit amerlanerulernerisa kingunerisinnaasaanik paasiniaalluni nunarsuarmioqatigiit suleqatigiiffiani naalagaaffeqatigiit peqataapput, tassungalu atatillugu nalunaarusiap uumap suliarineqarnissaa Namminersorlutik Oqartussat Pinngortitamut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfianit Danmarkimilu Avatangiisinut ministeriaqarfimmit kaammattuutigineqarluni piviusunngorpoq.
Kalaallit Nunaata Danmarkillu Issittup avatangiisinut ministeriinik Ilulissani 2010-mi ataatsimiititsinerani Issittup imartaani umiarsuartoqarnerulernisaanut tunngassuteqartut oqaluuserisani pingaarnernut ilaapput. Issittumi Siunnersuisooqatigiinni, tassa nunat Issittortallit suleqatigiiffigisaanni, issittormioqatigiit suleqatigiissutigisariaqagaat apeqqutit assigiinngitsut sammineqartarput.
