Sikuunikinnerusalernera pinngortitami gassit oqimaaqatigiinnerinik akornusiivoq Saqqummersinneqarfia 18.02.2013
Silaannarmi gassit oqimaaqatigiinnerat Issittup imaata sikuata milliartornerujussuanik sunnigaalluni allannguuteqarujussuarpoq. Tamanna misissuinerit nutaat inernerisa paasinarsisippaat. Misissuinerit Pinngortitaleriffimmut attuumassuteqartumi, Silap Pissusianik Ilisimatusarfeqarfimmi, ilisimatusartartut aamma Lundip Universitet-ianeersunik, Sverigemi, allanillumi suleqateqarlutik ingerlanneqarput.
Ilisimatuussutsikkut atuagassiami tutsuigineqaqisumi ”Nature Climate Change”-mi Silap Pissusianik Ilisimatusarfeqarfimmi professoriusut Torben R. Christensen Søren Rysgaardilu ilisimatuussutsikkut allaatiginneqataaffigisaminnik saqqummiusseqqammerput.
Allaatigisami ilisimatuussutsikkut uppernarsarneqarpoq Issittup imaata sikuata milliartuinnavissup silaannarmi pissutsinut tigussaasumik kinguneqartitsinera. Tassami Issittup silaannaani gassit oqimaaqatigiinnerat allannguuteqarfiuginnarani aamma gassit imaani nunamilu unittartut kaanngaattartullu pissusaattaaq sunnerneqarsimammata. Ilisimatusartartut Issittup nunataani imartaanilu gassit kuldioxid aamma metan misissuiffigisimavaat.
”Pissutsit taamaannerat sunniuteqarnerlorujussuarsinnaavoq, tassami nunarsuarmi inuit nukissiuutinik atuinerat peqqutaalluni gassit pilersinneqartartut annertussusiisa affaasa missaat nunami naasunit imarmillu unitsinneqartarput. Gassit silaannarmut aniatinneqartut annertussusiat allanngussappat, taava gassit silaannarsuarmi katersuutiinnalersut annertussusiat aamma allannguuteqassaaq,” professor Torben R. Christensen oqarpoq.
Sunniutaasinnaasut allat
Taamaalilluni Torben R. Christensenip Dr. Frans-Jan Parmentierillu ilisimatusartartullumi allat nunatsinni Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmeersut, Danmarkimeersut, Sverigemeersut, Canadameersut aammalu USA-meersut peqatigalugit paasivaat imaata sikuata milliartornera peqqutaalluni iluarsiuminaatsumik pilersoqalersoq. Nalinginnaasumik imaata sikuata seqernup qinngornera avataarsuanut uterteqqittarpaa, sikuunikinneruartorneralu peqqutaalluni utertitseqqittarneq tamanna allanngortikkiartussavaa.
Seqernup qinngornerata uterteqqinneqartarnerata toqqaannartumik allannguuteqartinneqarnerata saniatigut aamma Issittup imartaani, nunataani silaannartaanilu gassitigut sunneeqatigiittarnerit pissusiat aallannguuteqarpoq.
Ilisimatusartartut isumaqarput pissutsit taamaalinerat iluaqutissartaqarlunilu ajoqutissartaqartoq. Iluaqutissartaa uaniippoq silaannaq kissatsinneruppat naasut naajorarnerulissapput CO2-lu taamaalilluni nunami unerarnerusalissalluni. Ajoqutissartaali tassaavoq nunap issuaniit naasunillu toqunernit CO2 metan-ilu anialersussaq qaffariaateqassammat, tamannalu silap pissusianut kingunerluuteqarujussuarsinnaavoq.
Nunami allannguutit paasineqartut saniatigut misissuinerit paasinarsisippaat imaata silaannaallu akornanni gassit nikerartarnerat pillugu paasisat suli annikitsuaraannaasut. Gassit imaani pissusissamisoortumik unerartarput aammalu kaanngaattarlutik, tamatumalu allannguuteqarsimasinnaanera piaartumik paasiniartariaqartut ilagigaat ilisimatusartartut oqaatigaat.
”Immap sikuusarnerata milliartornera peqqutaalluni immap silaannaallu akornanni gassit nikerartarnerinut tunngassuteqartut ilisimasakiffigisorujussuuagut,” professor Torben R. Christensen naggasiivoq.
Allaaserisaq ilisimatuussutsikkut atuagassiami Nature Climate Change –mi saqqummiunneqarpoq.
Itinerusumik paasisaqarusunnermi saaffissaq:
Professor Torben R. Christensen, Silap Pissusianik Ilisimatusarfeqarfik, Nuuk, aamma Department of Physical Geography and Ecosystem Science, Lund University.
tel. +46 709 56 37 43
