Upernaviup avannaani appat taateraallu amerlassusiat: Ikileriarlutillu amerleriarput Saqqummersinneqarfia 27.02.2013

Upernaviup avannaatungaani appat piaqqisartut 2008-mi 115.410-nik amerlassusilerneqarput. Tamannalu appat 2002-mi amerlassusiinut sanilliullugu 16 %-imik ikileriarneruvoq. Ineqarfimmi Kippakumi appat 10 %-imik amerleriarsimapput, kisiannili ineqarfimmi qanittuaniittumi anginerungaatsiartumi Apparsuarni appat 19 %-imik ikileriaateqarsimapput. Ineqarfillu Toqqusaaq 1990-ikkut ingerlanerini 100-t missaanni appaqarsimagaluartoq 2008-mi appaarussimavoq. Tassa imaappoq, Upernaviup pigisaata avannaatungaani appat ineqarfii maanna marluinnanngorput.

Appat ineqarfii pineqartut aamma taateraanut ineqarfiupput, taateraaqarfiillu allat arfineq marluk ilanngullugit kisitsivigineqarlutik. Kisitsinernit inernerusut paasinarsisippaat Upernaviup avannaatungaani taateraat piaqqisartut aappariit 5.300-t missaanni amerlassusillit 1990-ikkunni kisitsimanernit 18 %-it missaanni amerleriaateqarsimasut.

Pinngortitaleriffimmeersunit nalunaarusiarineqartumi saqqummiunneqaqqammersumilu 2007-2008-milu aasaanerani kisitsinernit inernerusut tamakku atuarneqarsinnaasut ilagaat. Nalunaarusiami inernerusut peqqissaartumik tunngavilersorneqarput; ukiup qanoq ilinera, appat ullup unnuallu ingerlanerani pissusilersuutigisartagaannut, piaqqiornerisa ingerlarnganut tunngassuteqartut kiisalu siusinnerusukkut misissuinernit paasissutissat tamarmik tunngavilersuutigineqarlutik. Naalunaarusiami taamaalilluni Upernaviup avannaatungaani appanut taateraanullu piaqqisartunut tunngatillugu killiffik tunngavilersorluakkamik saqqummiunneqarpoq. Saqqummiussami ilanngunneqarlutik inerniliinerit, siunissami taavani timmissat ineqarfiinut tunngatillugu suliniutissatut innersuussutit kiisalu aqutsinermi iliuuserineqarsinnaasutut innersuussutit.

Appaqassutsip killiffia
Apparsuarni appat ikinnerulersimanerat akerlianili Kippakumi amerlanerulersimanerinut peqqutaasut arlaqarsinnaapput. Kippakumi appat piaraasa atugaat misissuiffigineqarput, Apparsuarnili misissuisoqarnani. Kippakumi piaqqanut atugassarititaasut pitsaasutut nalilerneqarput, matumani piaqqat nakkarnerminni oqimaassusiat aammalu taateraat piaqqiorluarnerat isiginiarneqarluni. Apparsuit Kippakulu imminnut qaneqimmata ilimagineqarpoq Apparsuarnissaaq piaqqanut atugassarititaasut Kippakumisullu issimassasut. Kisiannili Apparsuit umiatsiat aqqutaannut qaninnerusumiippoq.

Tamaani timmissanik unioqqutitsilluni pisaqartarnerit ukiumut 80-it missaanniittut nalunaarutigineqartarput, tassa upernarneraniit aasaanera ilanngullugu pisartut. Tamakku timmissat ineqarfiinut qanittuni pisarineqartarsimappata ilimagineqarpoq taamaaliornerit timmissat ineqarfiini assorsuaq eqqissiviilliortitsisarsimassasut. Taamaattoqartarsimassappallu naggataagut piaqqiorluarnissaraluamut ajortumik kinguneqartarsimassaaq.

Susoqartariaqarpa
Pinngortitaleriffiup innersuussutigaa Apparsuarni Kippakumilu appat taateraallu ukiut arfinilikkaarlugilluunniit kisinneqartarnissaat. Tamatuma saniatigut Apparsuarni piaqqanut atugassarititaasut misissorneqartariaqarput, taamaalilluni sooq tamaani appat ikiliartornerinut peqqutaasut paasisaqarfigineqarneruniassammata. Unioqqutitsilluni timmiarniartarnerit qaangerniarlugit Pinngortitaleriffimmiit innersuussutigineqarpoq annertunerusumik paasissutissiisoqarnissaa. Paasissutissiineq kinguneqarluarnerutinniarlugu sumiiffinni kiisalu nunap immikkoortuini nukiit atorneqartariaqarput taamaalilluni appap pisuussutitut siunissamissaaq isumalluutaajuarnissaa qulakkeerniarlugu.

Teknisk rapport nr. 90, 2013:
Monitering af lomvier og rider i det nordlige Upernavik 2008

Itinerusumik paasisaqarusunnermi saaffigisassaq:
Ilisimatusartartoq Aili Lage Labansen oqarasuaat 361200 imal. Email:  aila@natur.gl