Nannut mianernartorsiorput Saqqummersinneqarfia 22.12.2015

Nannut uumaniaannarnissaannut immap sikuata milliartornera aarlerinartorsiortitsinerpaajuvoq, taama IUCN – Nunarsuarmioqatigiit Pinngortitamik Eriaginninnissamik Kattuffissuat – naliliivoq. Tamanna IUCN-ip ”Navianartorsiortinneqartut allattorsimaffianik”, tassa uumassusillit navianartorsiortinneqartutut nalilerneqarsimasut allattorsimaffianik nutarterinermini qanittumi saqqummiunneqartumi naliliineraa. Allattorsimaffimmi pineqarput uumasut naasullu assigiinngitsut 79.837-t, taakkunannga 23.250 nungutaanissamik navianartorsiortinneqartutut nalilerneqarsimallutik.

Nunarsuarmi nannut siunissarisinnaasaannik naliliisimaneq immap sikuata nanoqatigiillu pillugit paasissutissaatit nutaajunerpaat tunngavigalugit suliarineqarsimavoq. Tassami nanoqatigiiaat assigiinngitsut qanoq issusiat qanoq ilisinnaanerallu paasiniarlugu naatsorsuusiornerit aammalu qarasaasiaq atorlugu pisuusaartitsinerit atorlugit immap sikuata allanngornerata nanoqatigiiaanut kingunerisinnaasaanik ilisimatusartartut paasiniaasimapput. Paasissutissat ilaat atorneqartut tassaasimapput nanoqatigiiaat ataasiakkaarlutik nanortaasa utoqqaassusiat kiisalu piaqqiorsinnaassusiat – paasissutissat tamakkua Pinngortitaleriffimmeersunit katersorneqarsimapput aammalumi Pinngortitaleriffimmi ilisimatusartartuusoq Kristin Laidre nalunaarusiamik allaqataasimavoq.

Issittup imaata sikuata september qaammammi annertussusia 1979-imiit maannamut ukiut qulikkaarlugit 14 %-it missaannik milleriartarsimavoq. Naatsorsuutit tunngavigalugit paasissutissat takutippaat ukiut hundredelikkaat uku atukkavut naajartulerpata Issittup imaa ukiumut qaammatinik tallimanik sivisunerusumik imarorsimasalissasoq. Nannut nerisassarsiorniartarnerminnut immap sikua pisariaqartippaat, taamaattumillu ukiumut qaammatinik tallimanik sivisunerulersumik immami sikuunngitsumi piniartalernissartik pisarnerugaluartumit sivikinnerusumik piniartalernissaannik kinguneqassaaq, taamaalillunilu piffissami sivisunerusumi kaattalernissaat ilimagineqarsinnaassalluni. Tamannalu nannut saluppallaalernerinik kinguneqassappat, taava aamma kinguaassiorsinnaassusiannut naggataagullu uumaaniaannarsinnaanerannut kingunipiloqarsinnaassaaq. Issittorlu kissatsikkiartuinnassappat uumasut nappaalasalernissaminnut qaninnerulernissaat ilimanarsinnaavoq, soorlu puisit nannunit pinngitsoorneqarsinnaanngitsut eqqarsaatigalugit.

Assit: Fernando Ugarte

Ilimanarluinnarpoq nunarsuarmi nannut ukiut kinguaariit pingasut uumaffigisaasa (tassa ukiut 35-40-t) qaangiunneranni 30 %-imik ikileriarsimanissaat. Taamaattoqassappat ”navianartorsiortut” allattorsimaffianni nannup ”mianernartumik” inisseqqasutut nalunaarsorneqarnissaa inissaminiissaaq; IUCN 2005-imi nalilersuinermini nanoq taama inissisimasutut nalunaarpaa. Taamaattorli nanoqassuseq ”navianartorsiortutut” taaneqarsinnaanngilaq, tassami ukiuni pineqartuni ima ikileriarsimatiginavianngillat allaat amerlassutsimikkut affaannanngorsimassallutik. Taamaakkaluartorli amerlasuutigut nannut ”navianartorsiortinneqartutut” taaniarneqartarput, tassami USA-p uumasut navianartorsiortinneqartut pillugit inatsisaat naapertorlugu nanoq ”navianartorsiortinneqartutut” isigineqarmat.

Kalaallit Nunaata Canadallu avannaanni qeqertaqarfiit ukiuni qulikkaani aggersuni nannunit qimarnguinngornissaat ilisimagilluinnarneqarpoq, tassami naatsorsuutigineqartarmat tamaani siku sivisunerusumik atasinnaasoq.

IUCN-ip nannut pillugit naliliinera uani nassaassaavoq: www.iucnredlist.org/details/22823/0

Itinerusumik paasisaqarusunnermi saaffigisassaq:

Miluumasunut Timmissanullu Immikkoortortaqarfimmi pisortaq, Fernando Ugarte, oqarasuaat 361200 imal. email: feug@natur.gl