Sermersuup Nuup Kangerluani tappiorannartoqassutsimut sunniutai pitsaasut Saqqummersinneqarfia 24.04.2015
Assimi: Pinngortitaleriffimmeersut Nuup Kangerluaniit qaammatikkaartumik misissugassanik katersisarput. Asseq: Pinngortitaleriffik
Allattoq: PeMi
Nunatta sermersuata aakkiartupiloornersua ukiuni makkunani tusarsaaqaaq. Tusagaqarfigerpiarnerlu ajorparput aannerata qanorpiaq pisarnera, tamatumalu imaani uumassuseqassutsimut sunniutigisartagai. Tamannartaalu Pinngortitaleriffimmi ilisimatusartartut iliuuseqarfigilaarsimavaat.
Tassami Pinngortitaleriffimmi ilisimatusartartut ukiuni arfineq marlunni kingullerni qaammatit tamaasa Nuup Kangerluata tappiorannartoqassusia misissuiffigisarsimavaat. Kangerlummi immikkooruteqarpoq, sumiiffinnimi arlalinni sermersuup uukkartarfii immamut isuliffeqarmata.
Misissuinernit inernerit takutippaat sermersuup immamut kuunnerata qanoq pisimanera aammalu imaanut qanorpiaq kuunnera apeqqutaalluinnarluni kangerluup imartaata uumassuseqassusia sunnerneqartarpoq.
Pilersitsiortornerup qaffannera
Nuup Kangerluani quajaataaqqakkunnik tappiorannartoqassuseq sikkersarporlusooq upernarnerani april/maj – pingaartumik ullup qaamarngata uteriaqqinnera ilutigalugu. Kangerluullu imartaa aasarluarnerani juli/august sikkerluarujussuaqqittarporlusooq, tamatumuuna sermersuup aalluni koorujussuarnera pingaarnertut peqqutaalluni.
”Sermersuaq pissusissamisoortumik aasaanerani aalluartarmat tupinnanngitsumik imerujussuaq nunatta kangerluinut imartaanullu kuuttarpoq. Nuup Kangerluani aakkartarfiit ilaat imaanut isuliffeqarput. Taakkorpiaat peqqutaallutik sermersuaq naqqatungimigut imaanut kuuppoq – taamaalilluni immap qaatungaanut kuugani. Sermersuup ernga immap qaavatungaanut qangattariartuleraangat, tassami imeq imarmit tarajuusumit oqinnerugami, uumassutissat immap naqqatungaaniittut ilanngullugit qaffatsinneqartarput. Taamaalisoqaraangat nutaamik quajaateeqqakkunnik tappiorannartunik pilersiortorneq pisinnaaqqilersarpoq, tassami aasap taamaalinera immami uumassutissatut pilersitaagaluartut upernarneraniit tappiorannartuliornernut nunguusavillugit atorneqartaraluarmata. Taamaalillunii kangerluit taama ittut uumassuseqassutsimik pilersitsiortuinermi qitiulluinnartumik inissittarlutik”, ilisimatuussutsikkut allaaserisami Pinngortitaleriffimmeersumi pingaarnertut allaqataasoq ilisimatusartoq Thomas Juul-Pedersen oqarpoq.
Ukiup ingerlanerani uuttortaavigineqartartut ineriartorsimanerannik takussutissiaq. Aallerigisaq: ”Seasonal and interannual phytoplankton production in a sub-Arctic tidewater outlet glacier fjord, SW Greenland”
Kuunneq killiliisoq
Sermersuarli nunakkooqqaarluni immamut kuuttoq kangerluup imartaani uumassuseqassutsip ataqatigiinneranut allarluinnarmik sunniuteqartarpoq. Tassami imeq taamatut immamut kuuttoq immap qaavatungaaniiginnartarpoq, imarmimmi tarajulimmit oqinnerugami. Taassuma immap naqqatungaaninngaanniit imarmik uumassutissartalimmik qummukartoqarnissaralua ajornarsisittarpaa peqatigitillugulu qaamarngup immap ilaanik uumassutissartalimmik qinnguinissaralua ungasinnerulersittarlugu, taamaalillunilu quajaataaqqanik tappiorannartunik pilersitsiortornissaraluaq ajornarnerulersillugu. Taama Tunup avannaarsuani Young Soundimi misissuinernit inernerugallartut Nuullu Kangerluani misissuinernut sanilliunneqarsinnaasut takutitsipput.
Nerisareqaqatigiinnermi pingaarutilik
Quajaateeqqat tappiorannartut kangerluup imaata immamilumi uumasut nerisaqaqatigiinneranni aallarniutaapput seqernullu qaamarnga uumaasutissallu atorlugit uumassutissanik allanik pilersitsisarlutik. Quajaateerannguimmi tappiorannartut uumasuaqqanit tappiorannartunit nerineqartarput tamakkulu uumasorpassuarnit anginerusunit aalisakkanillu nerineqartarlutik. Taamaattumik sermersuup aanneranit tamakku uumassusillit siaruarsimanerannik paasisaqarsinnaanerunissaq pingaartuuvoq, tamakkumi nunatta aningaasaqarneranut inuiaqatigiillu ingerlatitaanerannut pingaaruteqaqimmata.
Nuup Kangerluani misissuinerit nunatsinni kangerlunni uumassuseqassutsip ataqatigiinnerinik paasisanik nutaanik tunniussaqarput. Aamma misissuinerit allat nutaat takutippaat ilumut sermersuaq immap naqqanullusooq kuukkaangat tamanna immap kaaviiaarneranut sarfaatalu pissusianut sunniisartorujussuusoq.
Soorunalimi aamma sermersuup kuunnerata saniatigut pissutsit allat soorlu immap katitigaanera, sikoqarsimanera aammalu immap kangerluup imaanut akuleruttarneranik pissutsit aamma peqqutaaqataasarput
Paasisat
Ilisimatuussutsikkut allaaserisaq qulaani allaaserisamut tunngaviusoq ”Seasonal and interannual phytoplankton production in a sub-Arctic tidewater outlet glacier fjord, SW Greenland” qanittukkut ilisimatuussutsikkut saqqummiisarfikkut ”Marine Ecology Progress Series”-imi saqqummiunneqarpoq.
Nuup Kangerluani misissuinerit Pinngortitaleriffimmeersut silap pissusiata nikerarneranik ataavartumik misissuisarnerannik ingerlataannut Greenland Ecosystem Monitoring (GEM)-imut ilaapput. Suliniutikkut pingaartillugit malittarineqarput imaani, nunami silaannarmilu pissutsit silap pissusiata nikerarneranik takussutissiisut, taakkununnga ilaallutik Nuup eqqaani, Tunup avannaani Zackenberg/Daneborg station, Angakkussarfik (Qeqertarsuaq) Tasiilallu eqqaaniittoq Sermilik misissuiffigineqartarlutik. Greenland Ecosystem Monitoring (GEM)-imik ingerlataq Issittumi tamarmi silap pissusiata nikerarneranik malittarinninnerit annertunerpaartaraat, taakuuk: www.g-e-m.dk).
