Oqalugiarneq: Imeq Saqqummersinneqarfia 15.03.2016
Assimi: Laseri eqqoqqissaartumik uuttuutaavoq atomit molekylillu silarsuaannik misissuinissatsinnut periarfissiisoq. Atomit ataasiakkaat takusinnaavavut aamma imminnut kemiskiusumik sunniuteqatigiillutik aalanerat malinnaaffigisinnaavavut. Taamaattumik imeq immiartorfimmiittoq laserimik qinngorfigigutsigu molekylit ilusaat aalasarnerallu pillugit paasissutissanik pissarsisinnaavugut.
Allattoq: PeMi
Pinngortitaleriffimmit aamma Aarhus Universitetimit saqqummiunneqarpoq: Nuummi `Pinngortitamik ilisimatusarneq pillugu tamanut Oqalugiarneq´
Imeq
Kemi-mi professor Søren Rud Keiding, Institut for Kemi, Aarhus Universitet
2016-imi marsip ulluisa 22-anni marlunngornermi Katuami `Inersuaaqqami´ nal. 19-21 (danskisut oqalugiartoqassaaq)
Oqalugiarneq akeqanngilaq nalunaarnissarlu pisariaqarani – aggiinnassaasi!
Inuit ilaat isumaqarput pisuffigisinnaallugu. Allat oqarput eqqaamannissinnaasoq. Silaannarsuarmi sumi tamaani ujarparput aamma inuunernut tamanut tunngaviuvoq. Kemiskiuusumik formelia tamanit ilisimaneqarnersaagunarpoq aamma tiitorfitta ¾-ia imiuvoq. Soorunami imeq eqqartorparput. Nunarsuarmi pingaaruteqarnerpaaq, ilisimaneqarpaaq aamma sutigut tamatigut molekylet eqqumiinnersaat, H2O.
Taamaattumik imeq molekylini ilisimatusarneqarfigineqarpaajujuaannarsimavoq. Molekylit silarsuaannut itinerusumik misissuiffiginninnissatsinnut nutaamik periarfissaqarnivut tamaasa erngup molekylia amerlanertigut siulliullugu misissortarparput.
Ukiuni kingullerni ingammik laserip qinngorneri sivikitsuararsuit erngup qanoq ”atuuttarneranik” nutaamik pitsaanerusumillu paasisaqartippaatigut.
Erngup piginnaasai eqqumiitsut ilarpassui erngup molekyliini ataasiakkaaniinngillat, molekylilli akornanni sunniivigeqatigiinneraniillutik. Oqalugiarnermi imermik ilisimatusarnerit nutaanerpaat pillugit assersuutit arlallit aamma imeq pillugu oqaluttualiarpassuit ilaat tusassavatit.
Oqalugiarneq ukiup affaani matumani oqalugiartitsisarnissat pingajoraat Aarhusillu Universitet-iani oqalugiarnermit immiussaalluni. Oqalugiartitsinissaq tullinnguuttoq Pinngortitaleriffimmeersumit Thomas Juul-Pedersen-imit aallarnerneqassaaq qiteqqunneranilu kissartortornertalimmik unillatsiartoqassaaq.
