Miluumasut imarmiut piujuartitsinermik tunngaveqarluni ilumut piniagaanersut nalilersuiffigineqaqqippoq Saqqummersinneqarfia 02.05.2017
Kalaallit Nunaanni piujuartitsinianermik tunngaveqarluni aaffanniartoqartarnera ukiumoortumik NDF-imik nalilersuinerit, Non Detrimentat Findings, takutippaat. Tamanna ukiormanna NDF nalilersuinerni nutaarsiassartaavoq, siornami naliliinermi aaffanniartarneq piujuartitsiniartumik tunngaveqanngitsutut naliligaanikuummat. Piujuartitsiniarnermik tunngaveqartumik piniarneqartutut ukioq manna naliliiffigineqartut taamaattumillu NDF akuersissuteqarfigineqartuttaaq tassaapput: tikaagulliit qilalukkallu qaqortat nunatta kitaata imartaaniittartut. Nunatta imartaaniittartut miluumasut akuersissummik tunineqarsinnaanngitsutut nalilerneqartut – tassa imannak paasillugu; taakkuninnga piniarneq piujuartitsiniarnermik tunngaveqarsimanngimmat – ukuupput: qilalukkat qernertat, nannut arferillu mikinerit arlallit; soorlu niisa, niisarnat, aarluarsuit aarluillu. Tassa miluumasunit taakkkunanngaanneersunik tunisassianik Kalaallit Nunaat nunanut allanut niueruteqarsinnaanera inerteqqutaatinneqartariaqaraluartoq naliliiffigineqarluni.
Pinngortitaleriffimmi biologit qilalukkanut qernertanut tunngatillugu akuersissuteqarsinnaasimanngillat qilalugaqarfiusuni Qimusseriarsuarmi, Ittoqqortoormiini Tasiilamilu qilalukkat qernertartarineqarsimasut biologit siunnersuineri aallaavigalugit pisassiissutaasimasunit amerlanerusimammata. Taamatut aamma nannut arferillu minnerit allat akuersaartumik naliliiffigineqarsinnaasimanngillat, taakkununnga tunngatillugu ilisimatuussutsikkut siunnersuisoqarnikuunngimmat.
Pinngortitaleriffimmeersut CITES sinnerlugu siornali periuserilikkaminnik ukiumoortumik NDF-nalilersuinernik suliaqartalerput. Nunatta imartaaniittartut miluumasut piniarneqartartut killilersugaasullu piujuartitsiniarmik tunngaveqartumik piniagaanerat uppernarsaasiorfiginiarlugu nalilersuisussaatitaaneq Pinngortitaleriffimmeersunit CITES-ip ataani ilisimatuussutsikkut oqartussaatitatut pisussaaffigineqarpoq. Nalilersuinerit akuersaartumik imaluunniit akuersaanngitsumik aaliangiiffigineqartarput. Naliliineq akuersissuteqarnermik kinguneqartinneqassappat uumasoqatigiinnik pineqartunik piujuartitsinermik tunngaveqarluni piniartoqartarnissaa piumasaqaataavoq.
CITES pillugu isumaqatigiissut Nunatsinnit 1992-imi atsioqataaffigineqartoq naapertorlugu pineqartunit nioqqutissianik avammut niueruteqartarnerit ikiliartuutaanngitsumik ingerlanneqarnerat aatsaat ilisimatuussutsikkut uppernarsarneqarsinnaappat akuersissummik tunisisoqartarpoq. Isumaqatigiissut naapertorlugu nunarput pisussaaffiligaavoq tunngaviusumik mianersortumik periuseqarnissamik maleruaqqusaq naapertorlugu pinngortitamik illersuisussaatitaalluni, uumassuseqarnerup assigiinngisitaassuseqarnerata attannissaanik aammalu piujuartitsinermik tunngaveqartumik pisuussutinik iluaquteqarniartussaatitaanermik qulakkeerinnittussaatitaalluni.
Piujuartitsiniarnermik nalunaarusiat Naalakkersuisunut tunniunneqartarput, taakkuuppullu CITES-ip miluumasunut imarmiunut tunngatillugu allattorsimaffiutaaniittunit uumasunit tunisassiat nunatta avataanut tunisassiarineqarsinnaanerinik mattussinermik ammaassisinnaanermilluunniit aalajangiisartut.
Sukumiinerusumik paasisaqarusunnermi saaffigisassaq:
Seniorforskeri Lars Witting, Pinngortitaleriffik, oqarasuaat: 361200 imal. email: lawi@natur.gl
PAASISAT: CITES pillugu isumaqatigiissut Kalaallit Nunaata atsioqataaffigisaa
CITES (Convention on International Trade in Endangered Species = Nunat tamalaat uumassusilinnit nujuartanit nungutaanissamut ulorianartorsiortinneqartunit tunisassianik niueruteqartarnerit pillugit isumaqatigiissutaat) isumaqatigiissutip ataani uumasoqatigiit allattorsimaffiat marlunnik immikkoortoqarpoq. CITES-ip allattorsimaffianut I-mut uumasoqatigiinnik ilanngunneqarsimasuneersunik nunanut allanut niueruteqarsinnaatitaanerit inerteqqutaalluinnarput. CITES-ip allattorsimaffiata aappaanut II-mut ilanngunnersimasuneersunik nunanut allanut niueruteqarsinnaatitaanerit pisinnaassappata NDF-naliliinerit (Non Detrimental Findings = NDF naliliinerit = uumasoqatigiit pineqartut ilumut piujuartitsiniarnermik tunngaveqartumik piniagaanerinik uppernarsaaniarluni nalilersuinerit) pisariaqarput, tassa uumasoqatigiinnit pineqartunit ikiliartuutaanngitsumik piujuartitsiniarnermillu tunngaveqartumik niueruteqarsinnaanerup pisinnaanera ilisimatuussutsikkut uppernarsarneqaqqaartussaavoq.
Puisit CITES-ip allattorsimaffiani ilanngunneqarsimanngillat, taamaattumillu taakkunannga tunisassianik
avammut niueruteqartarnerit CITES-ip ataani NDF-naliliiffigineqartarnissaat pisariaqanngitsutut aaliangiiffigineqarnikuuvoq.
Ukiumoortumik NDF-imik nalilersuinerit uani aaneqarsinnaapput.
