Tunup imartaani aalisakkanik misissuinerit Saqqummersinneqarfia 19.10.2022
Pinngortitaleriffik Kalaallit Nunaata imartaani aalisagaqatigiinnik ingerlaavartumik, utikattumik sapinngisamillu ukiut tamaasaartumik misissuisussaatitaavoq. Misissuisarnernut taama ittunut ilaavoq aalisagaqatigiit pineqartut qanoq amerlassuseqarsinnaanerat missiliorniarlugu misissusinerit aallaavigalugit amerlassutsit oqimaassusinngorlugit missiliuussisarnissat. Misissuisarnerit taama ittut aalisagaqatigiit qasserpiaasinnaanerinik takutitseqqissaartariaqangillat, paaserusutarlu pingaarnerpaaq tassaassarpoq aalisagaqatigiit misissuiffigineqartut siornamut sanilliullugit amerlanerunersut ikinnerunersulluunniit. Taamaattumik aalisagaqarpassuarnik ataatsimoortunik ujaasineq ajorpugut, kisiannili imartani aalajangersimasuni misissuiffigisallugit aalajangereersimasani aalisartarluta. Taakkunani kalissinnaasarpugut naak aamma, ekkolod atorlugu, takusinnaagaluarlugu aalisagarpassuaqanngitsoq. Taamaammallu pisarisartakkavut amerlassutsimikkut nikerartartupilussuusarput, ilaatigut 10-20 kiiluinnaat pisarisinnaasarpagut, ilaanneeriarlutalu kalinnermi ataatsimi tonserpaalussuarnik pisaqarsinnaasarluta. Taamatut pisaqarujusuallaraangatta, imaakkajunnerusarpoq aalisagaqatigiit ataatsit amerlalluinnarlutik takkusimaarsimasut. Taamatut ataatsimoortorsuarnik naammattuuigaangatta suluppaagaakkajunnerusarput imaluunniit saarulliusinnaapput ammassaalluunniit, pisaqarfigerujussuarsinnaasarpagullu. Misissuinerni Tunup imartaani ukioq manna ingerlanneqartuni aalisakkanik ataatsimoortukkaartorsuarnik marloriarluta naammattuuivugut, ussassiffigilaavillugillu – tassami saarullernat 5 tonsit kalinnermi ataatsimi qaqikkatsigit, kalinnermilu allami suluppakkat itisoormiorpassuit 2,5 tonsit pisarigatsigit. Taamaammallu ”fabrikkiormiunnguakkuluugut” misiligaangaatsiarput, aalisakkammi pisarineqartut tamarluinnarmik takissusaasa uuttortarneqarnissaat immikoortiterneqarnissaallu suliassaraat. Tamarluinnarmik oqimaassusiat aammalu pisariulaartumik takissusiisa uuttortarneqarnissaat suliarisussaavaat. Kalinnerit pisamaffiusut piisapajaartunik arlalinnik malitseqartinneqarpata, taava qarasaasiaq atorlugu naatsorsuutip atortakkatta automatisk-imik imartat taama ittut programmimut ikkutttarpai, taamaalilluni aappagu misissuinissani misissuiffissatut ilanngunneqarluni. Taamaalilluta imartat kisitsiviusartut eseqqinnerusumik ”takuneqarsinnaalersittarpai”, tassa imartami aalisarfigisami peqassuseq eqqornerusumik tutsuiginaateqarnerusumillu takusaqarfigisinnaalertarlutigu.
Tunup imartaani ukiormanna misissuinerni katillugit kalinnnerit 74-it ingerlanneqarput, aalisakkallu 15.000-t takissusiisigut uuttortarneqarlutik. Aamma siunaat DNA-vinillu misissugassat 1.300-t katersorneqarsimapput. Taakku saarullernat kalinnermi ataatsimi 5 tonserfigalugit pisamaffigipiluukkavut aalisagartaat ataasiakkaarlutik 36.000-t missaanniipput. Taakkuninnga ukiormanna pisaqarnerpaavugut tulliullutik suluppaakkat itisoormiut, taakkumi 6.506-t missaat pisarineqarmata. Tupissutit 3.118-it, qalerallit 1.180-it, suluppaagarsuit 525-t aammalu suluppaagaaqqat 49-t ilanngullugit pisarineqarput. Tassa tunup imartaani ukiormanna misissuinerni aalisakkat assigiingitsut 97-it katillugit 22 tonsit pisarineqarput.
Pinngortitaleriffiup imaani ilisimatuussutsikkut misissuutaa angallassuaq`Tarajoq` sapaatip akunnerini aggersuni nunatta kitaata sineriaani qaleralinnik misissuissaaq. Allaaserinnillattaassaagut.
Pisaqarluarsimariaraangatta qaluvut sanimut angisuupilussuanngortarput. Taamalineranut peqqutaaqataasarpoq aalisakkat pisarisimasat puttaqutaat silaannanissimariaraangata puttallartartitsisasaramik. Naajat malamuullu qalut masiisa akornannni nerisassannguanik ajornanngitsuatsianik qatangiinnartitsiumanngeqaat (malugiuk timmiaq qalut qaaviniittoq).
Saarullernapiluunersuaq qaqinneqarpoq.
Pisat fabrikkip tungaanut ingerlaalerput, Tarajormi qalulerisup Buuarsip pisat nakkutigai.
Pisat ilarsui spuulerlugit piiaannarpagut kranip kivitassai oqinneroqqullugit.
Saarullernarpassuit pisarisatta ilaanit takissusianik uuttugassaq immikkoortinneqarpoq. Uuttortagassatut immikoortitat soorluuna takeqqatigiipajaartuusut.
Saarullernanik immikkortiterinermi nassaat ilaat: guldlaks (kalaallisut taaguuteqartinneqarunanngilaq). Taakku saniatiugt aamma saarulliit suluppaakkallu pisanut ilaapput, ikitsuinnnaallutillu.
Malamuut perlertut eqqaaviup ammarngata saavani piareereerlutik, aalisagaq seqummakoq takkussiivaa.
Suluppaagarujusuaq itisoormiu.
Suluppaagarujussuuit itisoormiut fabrikkimut aqqut aallartilerpaat.
Suluppaakkat itisoormiorpassuit eqalussuarnik qernertunik qaleralinnillu akullit.
Naak Pinngortitaleriffimmi sulisuusugut kisitsinernik nuannarisaqaraluarluta, taamaattoq pisaqarsimassutsip aammalu malamuut tassanngaannaq takkuteriasaartartut – suminngaanniit pinerpoq – atassuteqarnerat naatsorsuusiorfiginikuunngilarput.
Tarajoq Prins Christian Sund-imiit Nuummut angerlalerpoq. Tullinnguupporlu Kalaallit Nunatta kitaata sineriaata avataani qaleralinnik misissuinissat.
