Umimmaat nalunaarusiorfigineqartut Saqqummersinneqarfia 10.02.2020

Nunarsuarmi umimmaat inissisimanerat nutaamik nalunaarusiorneqaqqammerpoq. Nunanimi tamani umimmaat siooranartumik aqqusaagassaqarput nunatsinnilu tamakkiisumik amerlassusaat oqaatigiuminaappoq

Nunarsuatsinni umimmaat amerlassusaat, ineriartornerat siammarsimanerallu immikkut ilisimasalinnit nalunaarsorneqaqqammerpoq. Nalunaarusiarlu aallaavigalugu ilisimatusarnermut atuagassiami AMBIO’mi allaaserineqaqqammerpoq. Qaffasinnerusumik atorfeqarluni ilisimatusartartoq Christine Cuyler Pinngortitaleriffik sinnerlugu suliniummut aqutsisuuvoq.

Umimmaat Kalaallit Nunaanniittut (kitaani) nuutsitaanikuupput aammali ilai pioreerput (Tunup Avannaarsuaniittut), umimmannullu ilisimasaqatsutsinut naapertuuttumik taakkua inissisimanerat naapertuuttorujussuupput. Ilisimasat malillugit umimmaqatigiit 12-pput, ilisimatusartartulli oqaatigisinnaannginnerarpaat Kalaallit Nunaannit umimmaat amerliartornersut ikiliartornersulluunniit. ”Nuna angallaffigiuminaatsoq aningaasassaaleqinerlu” Kalaallit Nunaanni umimmannik kisitsinissamut killilersuisuupput, kisitsinerillu iluamik aaqqissugaanngitsorujussuusut, allagassiami atuarneqarsinnaavoq. Immikkut ilisimasallit allapput umimmannik kisitsisarnerit piaartumik akulikittumik nalinginnaasumillu ingerlanneqartarnissaannut aaqqissuussinissaq pisariaqarluinnartoq, Kalaallit Nunaanniinnaanngitsoq aammali nunat killeqarfii akimorlugit piaartumik taamatut aaqqiisoqartariaqartoq oqaatigineqarpoq, taamaasilluni ineriartornerit nikerarnerillu assersuunneqarsinnaalerniasssammata.

Inuit umimmannut sunniuteqartarput
Silap allanngoriartornera, inunnik pilersitamik allanngoriartornerit, naasortortut noorarnerat, uumasut qaasuttut, nappaatillu umimmannut ajornartorsiortitsinerpaajupput. Issittumi naasut nutaat naajorarnerisa saniatigut minguttitsineq umimmaqassutsimut aamma navianartorsiortitsisuuvoq, kiisalu aqunneqartumik aqunneqanngitsumillu pisaqartoqartarnera umimmaqassutsimuttaaq navianartorsiortitsivoq. Umimmaat qiviui nunani tamalaani pilerineqarnerulissappata tamanna umimmaqassutsimut assut nivianartorsiortitsisussatut isigineqarpoq, ”issittup gultiatut” taaneqartarmata. Kalaallit Nunaanni umimmaap amia piinnarlugu umimmannik toqutsisoqartarnera malugineqartalereermat.

Allagaq atuaruk uani Muskox status, recent variation, and uncertain future.

Umimmaat pillugit annerusumik uani paasisaqarsinnaavutit:

https://natur.gl/arter/moskusokse/

Saqqummersitsinermut tunngasut:

MOXNET-attaveqatigiit, allagaqarsimasut inuit 60-it sinneqarput taakkua nunap inoqqaajupput, ilisimatusartartuupput, piniartuupput, atorfiliupput, uumasut nakorsaat, qaffasissumik atorfillit, umimmaatillit, uumasorsiuut, piniakkanik nakkutilliisut il.il. taakkualu Alaskami, Canadami, Kalaallit Nunaanni, Skandinaviami, Ruslandimi Asiamilu najugaqarput. Allagassiap saqqummersinnissaanut ilaasortat 29-it ilanngussaqarput.

Itinerusumik paasisaqarusunnermi saaffigisassaq:

Christine Cuyler, qaffasinnerusumik atorfeqarluni ilisimatusartartoq, +299 361200, chris.cuyler@natur.gl imaluunniit Else Løvstrøm, Attaveqatigiinnermut Pisortaq, +299 23 13 46, ellm@natur.gl

Takutitassiaq 1: Umimmaat agguataarneqarnerat (Uumaffivimminni, nuutsitat, akuliussimasullu) Nunarsuaq tamakkerlugu umimmaat agguataarneqartarput umimmaat uumaffivimminni uumasut nuutsillugilluunniit umimmaliisimanernut: Endemiske (uumaffivimminni uumasut), allanut nuutit/umimmaliinerit taavalu umimmaat akuliussorsimasut. Umimmaliinerni pineqarput umimmaat nuutat imaluunniit umimmaqarfitoqaasimasumut nuutitsinerit. Akuliulissimasutut taaneqartartut umammaqarfioreersumut umimmaliisoqaraarangat. Nunap assingani normulersuinerit allaffissornermi immikkoortitaanngikkuni nunap immikkoortuatut imaluunniit umimmaqarfittut taaneqarsinnaasarput. Nunap assingani killeqarfiit politikkikkut nunalluunniit killeqarfinnik ersersitsisuupput. Killeqarfittut titarnillit umimmaqatigiit aalajangersimasut killeqarfiinik ersersitsisuunngillat. Umimmaat sikukkut angalaartartut ilisimaneqarami taamaattumik qeqertat killeqarfiit killeqarfivittut taaneqarsinnaanngillat. Canadap nunavissuata qeqqani (avannarpasissuseq 60 ° N) qularnarpoq, umimmaat akuttummata takunnissimasoqarsimaneranillu aallaaveqaannarmata. Umimmaqatigiiaat normullit 3, 7, 19, 34 aammalu 36-nik umimmaliisimanernik aallaveqarput. Ilisimatusartarfik Zackenberg nunap assingani ulloriamik ilisarnaasigaavoq. Titarnerit kipisaqattaartut qaasuitsup killeqarfiata killeraa.

Takutissiaq 2: Umimmaqassutsit allanngorartut ilisimasat qanittukkut pissarsiarineqartut aallaavigalugit (amerliartortut, aalaakkaasumik amerlassusillit, ikiliartortut, ilisimaneqanngitsullu) Nunarsuaq tamakkerlugu umimmaat assigiinngiiaartumik amerlassusillit nalunaarsorneqarnerat. Kisitsisilersorneqarnerat Takutitassiaq 1-itullit ippoq allaffissornikkullu nalunaarsorneqartarnerannik umimmaqatigiiunerannilluunniit ersersitsisoq. Killeqarfiit malitassaanatillu agguaqatigiiffiunngillat. Ilisimatusartarfik Zackenberg Tunup Avannaani ullorissamik aappaluttumik ilisarnaasigaavoq. Titarnerit kipisaqataartut qaasuitsup killeqarfiata killeraa.

Umimmak. Assiliisoq: F. Ugarte